HIỀN TÀI VÀ VẬN NƯỚC

VHDN: Từ một quốc gia cho đến một tổ chức, cơ quan, đơn vị nếu có “hiền tài”, đặc biệt là người đứng đầu có tài cao, học rộng, mẫn tiệp và có đạo đức trong sáng sẽ ảnh hưởng sâu sắc, quyết định tới sự phát triển của quốc gia, dân tộc, tới sự trong sạch, vững mạnh của tổ chức, cơ quan, đơn vị…

Cách đây 580 năm (tức năm 1442) nhà vua anh minh Lê Thánh Tông giao cho Đông các Đại học sĩ, kiêm Quốc Tử Giám Tết tửu (sau là Lễ bộ Thượng thư) Thân Nhân Trung viết bia Văn Miếu-Quốc Tử Giám: “Hiền tài là nguyên khí quốc gia; nguyên khí thịnh thì thế nước mạnh, rồi lên cao; nguyên khí suy thì thế nước yếu, rồi xuống thấp”.

Người xưa giải thích: “Hiền tài” là người tài cao, học rộng và có đạo đức, có ảnh hưởng sâu sắc tới sự phát triển của quốc gia. “Nguyên khí” là sức mạnh vật chất, tinh thần tiềm tàng nơi con người, nơi đất nước đó và mong muốn có giá trị quan trọng với mỗi quốc gia.. Một đất nước, không có hiền tài không thể giữ vững được độc lập, tự chủ, không thể phát triển kinh tế-xã hội, triều chính có thể rối loạn. Trong lịch sử hàng nghìn năm đấu tranh giành độc lập và giữ nước, dân tộc ta có không biết bao hiền tài, nhân vật lịch sử kiệt xuất, Anh hùng dân tộc như Ngô Quyền, Lý Công Uẩn, Lý Thường Kiệt, Trần Nhân Tông, Trần Hưng Đạo, Lê Lợi, Nguyễn Trãi, Lê Thánh Tông, Quang Trung – Nguyễn Huệ, Hồ Chí Minh, Võ Nguyên Giáp,v.v…

Chủ tịch Hồ Chí Minh là bậc “Hiền tài” vĩ đại nhất trong lịch sử của đất nước. Người tạo nên sức sống thần kì của “nguyên khí quốc gia”, tạo nên giá trị vật chất, tinh thần tiềm tàng để có một Việt Nam từ chỗ không có tên trên bản đồ thế giới, toàn dân làm nộ lệ trở thành một quốc gia “Chưa bao giờ đất nước ta có được cơ đồ, tiềm lực, vị thế và uy tín quốc tế như ngày nay”. Những ngày đầu sau Cách mạng Tháng Tám, đất nước đứng trước thử thách “ngàn cân treo sợi tóc” bởi thù trong, giặc ngoài, nạn đói hoành hành, nạn dốt (95% số dân mù chữ), nhưng Chủ tịch Hồ Chí Minh chèo lái “con thuyền cách mạng” vượt qua thử thách đi tớí thắng lợi vẻ vang, vẽ lên bản đồ thế giới nước Việt Nam độc lập, thoát khỏi ách đô hộ của đế quốc, thực dân. Trong muôn vàn công lao vĩ đại của Bác, có một kì tích là Người biết nhận ra hiền tài và trọng dụng, dẫn dắt tầng lớp trí thức vào công cuộc kháng chiến kiến quốc. Đó là các nhân sĩ Huỳnh Thúc Kháng, Nguyễn Văn Tố, Phan Kế Toại; các kĩ sư, luật sư, bác sĩ Tây học như Phan Anh, Nguyễn Văn Huyên, Tôn Thất Tùng, Hoàng Minh Giám, Trần Đại Nghĩa, Trần Duy Hưng, Phạm Ngọc Thạch, Nguyễn Hữu Thọ, Đặng Văn Ngữ, Trần Đức Thảo (trong số đó một số không phải là đảng viên). Đặc biệt, Bác lựa chọn, giao nhiệm vụ tổng chỉ huy quân đội, rồi kí sắc lệnh phong Đại tướng cho Võ Nguyên Giáp và hàm tướng cho 10 sĩ quan chỉ huy cấp cao khác trong Quân đội (năm 1948). Với số nhân sĩ, trí thức được Bác trọng dụng cùng với các vị lãnh đạo Đảng, Chính phủ, Quân đội, vận nước đã tạo bước ngoặt, kháng chiến kiến quốc thành công. Nước Việt Nam bước sang trang sử mới, sánh vai cùng các cường quốc năm châu. Trải qua cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, xây dựng, bảo vệ Tổ quốc, đi vào đổi mới, cũng có rất nhiều “hiền tài” nên mới phát triển như ngày nay.

Tuy nhiên, bên cạnh nhiều thành công cũng còn những khuyến khuyết, hạn chế về việc đào tạo, bồi dưỡng, sử dụng nhân tài, ảnh hưởng không nhỏ đến tạo lập môi trường “nguyên khí quốc gia”. Nhiều năm qua, có hiện tượng lựa chọn, sử dụng cán bộ ở nhiều cơ quan, đơn vị, địa phương theo cách “tiền tệ, quan hệ, hậu duệ” chứ ít coi trọng “trí tuệ”. Nhiều cán bộ cao cấp có chức có quyền, nhất là người đứng đầu áp dụng “quy trình”, quy hoạch, bổ nhiệm, sắp xếp con em, người thân trong khi năng lực, đạo đức thua kém nhiều người khác. Một bộ phận “hiền tài” là con em Nhân dân lao động học giỏi, có tài, đức nhưng lại rất khó được trọng dụng. Nhiều thanh niên đi du học tại các nước phát triển không về nước làm việc. Chất xám bị “chảy máu”, lãng phí nguồn lực tinh hoa. Dưới các triều đại phong kiến, Nhà vua chọn nhân tài thông qua con đường khoa bảng, tổ chức thi hương, thi hội, thi đình. Nhiều khoa hàng nghìn người dự thi, Nhà nước chỉ chọn 15-20 người tài để bổ làm quan. Ngày nay, nhiều cán bộ được lựa chọn đúng, phát huy năng lực tốt, song không ít người thiếu tài, đức lại làm lãnh đạo, phần vì chạy chọt, phần vì là “thế tử” nên nhiều người không đủ tầm, không có tâm. Đó là “một bộ phận không nhỏ”, hình thành “lợi ích nhóm”, vi phạm hoặc lợi dụng kẽ hở của pháp luật, của cơ chế thị trường, tham ô, tham nhũng có tổ chức, gây thiệt hại ngân sách Nhà nước, tài sản của Nhân dân.

Tại hội nghị cán bộ toàn quốc quán triệt, triển khai thực hiện Nghị quyết của Ban Chấp hành Trung ương về xây dựng, chỉnh đốn Đảng ngày 9/12/2021, Trưởng ban Tổ chức Trung ương Trương Thị Mai báo cáo: Trong 5 năm (2016-2020) có 1.623 đảng viên lợi dụng chức vụ, quyền hạn, cấu kết với doanh nghiệp, với đối tượng khác để tham ô, tham nhũng; hơn 25.000 đảng viên bị kỉ luật do suy thoái tư tưởng chính trị; 8.300 đảng viên bị xử lí kỉ luật và pháp luật; 15.000 đảng viên bị xử lí kỉ luật do đạo đức, lối sống như đánh bạc, rượu chè, bê tha, mê tín,v.v…

Đại hội giữa nhiệm kì Khóa VI, Đảng ta đã xác định 4 nguy cơ: Tụt hậu xa về kinh tế; chệch hướng; tham nhũng, quan liêu và diễn biến hòa bình, nay vẫn hiện hữu, đáng chú ý là 2 nguy cơ tụt hậu và tham nhũng. Từ nay đến năm 2045, để Việt Nam trở thành nước công nghiệp, có thu nhập cao thì “hiền tài” phải tương xứng. Muốn vậy, phải xây dựng nền văn hóa và trọng dụng nhân tài theo tư tưởng Hồ Chí Minh “Văn hóa soi đường cho quốc dân đi”; đội ngũ lãnh đạo “Cần kiệm liêm chính”, “Chí công vô tư”; phải đổi mới toàn diện việc quy hoạch, đào tạo, lựa chọn, sử dụng nhân tài, nói không với chạy chức chạy quyền và “tiền tệ, hậu duệ, quan hệ”. Cần tổ chức thi tuyển người đứng đầu các cấp nhằm chọn nhân tài để nâng tầm “nguyên khí quốc gia”.

Kim Quốc Hoa