Tăng cường sản xuất, xuất khẩu và ổn định thị trường gạo Việt Nam

Công điện được gửi tới Bộ trưởng các Bộ: Công Thương, Nông nghiệp và Môi trường, Tài chính, Ngoại giao; Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam; Chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương; cùng với Chủ tịch Hiệp hội Lương thực Việt Nam và Hiệp hội ngành hàng lúa gạo Việt Nam.

Năm 2025, những biến động toàn cầu đã tác động tiêu cực đến sự phục hồi và tăng trưởng kinh tế thế giới, ảnh hưởng trực tiếp đến ngành sản xuất, xuất khẩu lương thực, trong đó có gạo. Tuy nhiên, nhờ các giải pháp chỉ đạo, điều hành chủ động và kịp thời của Chính phủ, tình hình sản xuất, xuất khẩu gạo của Việt Nam trong những tháng đầu năm 2025 đã đạt được nhiều kết quả tích cực.

Những thành quả này đã đóng góp quan trọng vào tăng trưởng của ngành nông nghiệp và nền kinh tế quốc gia, đồng thời đảm bảo đầy đủ nhu cầu tiêu dùng, an ninh lương thực quốc gia và lợi ích của người nông dân.

Để tiếp tục đẩy mạnh hoạt động sản xuất, xuất khẩu và bình ổn thị trường gạo, tận dụng các cơ hội thị trường và góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế những tháng cuối năm 2025, Thủ tướng Chính phủ đã đưa ra các yêu cầu cụ thể cho từng Bộ, ngành:

Đa dạng hóa thị trường xuất khẩu và xúc tiến thương mại

Theo công điện, Bộ Công Thương được giao vai trò nòng cốt trong việc chủ trì, phối hợp đa dạng hóa thị trường xuất khẩu gạo một cách ổn định, bền vững và hiệu quả. Linh hoạt tổ chức các hoạt động xúc tiến thương mại (XTTM) kết hợp cả hình thức truyền thống và trực tuyến để củng cố thị trường truyền thống và phát triển các thị trường mới, tiềm năng, đặc biệt là các thị trường FTA.

Khai thác các thị trường ngách với gạo thơm, gạo chất lượng cao như EU, Hàn Quốc, Hoa Kỳ, khu vực Bắc Mỹ. Tăng cường nắm bắt, đánh giá cảnh báo và thay đổi quy định của các nước nhập khẩu nông sản để bảo vệ lợi ích doanh nghiệp.

Đẩy mạnh công tác nghiên cứu thị trường, đánh giá, dự báo nhu cầu nhập khẩu và khả năng tiến hành XTTM gạo vào các thị trường nhập khẩu; kịp thời cập nhật thông tin cho Hiệp hội Lương thực Việt Nam và các thương nhân xuất khẩu gạo để phục vụ cho định hướng kinh doanh, xuất khẩu.

Bộ trưởng Bộ Công Thương theo chức năng, nhiệm vụ được giao chủ trì, phối hợp với các Bộ, cơ quan, địa phương liên quan nghiên cứu việc đàm phán, ký kết các thỏa thuận ưu đãi thương mại với một số thị trường xuất khẩu tiềm năng; tận dụng tiến trình rà soát các Hiệp định đã được đưa vào thực thi để đề nghị các đối tác gia tăng hạn ngạch cho Việt Nam.

Bộ Công Thương cũng được yêu cầu tiếp tục đôn đốc Hiệp hội Lương thực Việt Nam và các doanh nghiệp tuân thủ nghiêm quy định về kinh doanh xuất khẩu gạo, duy trì dự trữ lưu thông, góp phần ổn định giá thóc gạo trong nước, không để ảnh hưởng đến đời sống người dân.

Phát triển sản xuất bền vững và nâng cao chất lượng

Thủ tướng yêu cầu Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường theo chức năng, nhiệm vụ được giao chủ trì, phối hợp với các Bộ, cơ quan, địa phương liên quan tiếp tục hoàn thiện thể chế chính sách để xây dựng vùng chuyên canh lúa, tạo điều kiện cho nông dân và doanh nghiệp nghiên cứu, phát triển giống lúa năng suất, chất lượng cao phù hợp yêu cầu thị trường.

Sử dụng hiệu quả thương hiệu và nhãn hiệu Gạo Việt Nam/VietNam rice, xây dựng các tiêu chuẩn sản xuất, chế biến và chất lượng sản phẩm phù hợp hội nhập quốc tế. Xây dựng cơ sở hạ tầng (kho chứa, cơ sở chế biến, áp dụng khoa học công nghệ) để nâng cao hiệu quả bảo quản sau thu hoạch, đầu tư phát triển các loại gạo giá trị cao có thương hiệu.

Đẩy mạnh chuyển đổi số, ứng dụng khoa học công nghệ vào sản xuất nhằm giảm phụ thuộc vào phân bón và thuốc bảo vệ thực vật, tăng năng suất, chất lượng và giá thành xuất khẩu. Thực hiện hiệu quả các chính sách khuyến khích, hỗ trợ xây dựng vùng nguyên liệu, tăng cường liên kết sản xuất, tiêu thụ thóc, gạo theo chuỗi giá trị.

Chỉ đạo, hướng dẫn doanh nghiệp tổ chức thu mua lúa gạo tạm trữ, mở rộng thị trường mới để ổn định giá lúa, hỗ trợ nông dân. Đẩy mạnh đàm phán song phương, đa phương để ký kết các Hiệp định, thỏa thuận về sự phù hợp, công nhận lẫn nhau về kiểm dịch, chất lượng sản phẩm, tiêu chuẩn an toàn thực phẩm.

Hỗ trợ ngoại giao và thương hiệu

Thủ tướng Chính phủ giao Bộ Ngoại giao chủ trì, phối hợp đẩy mạnh hoạt động của các cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài trong việc nắm bắt thông tin thị trường để hỗ trợ thương nhân kinh doanh xuất khẩu gạo.

Kết nối thương mại, tăng cường quảng bá thương hiệu và sản phẩm gạo Việt Nam tại các quốc gia, vùng lãnh thổ.

Thuận lợi hóa thủ tục và tài chính

Bộ Tài chính được giao tăng cường giải pháp hỗ trợ, tạo thuận lợi tối đa cho thương nhân xuất khẩu gạo trong thực hiện thủ tục hải quan, ứng dụng công nghệ thông tin và phương pháp quản lý hải quan hiện đại. Triển khai nhanh việc hoàn thuế giá trị gia tăng và xem xét kiến nghị liên quan đến thuế VAT. Thực hiện mua gạo dự trữ để tạo điều kiện cho nông dân quay vòng sản xuất và chuẩn bị cho mùa vụ kế tiếp.

Ngân hàng Nhà nước Việt Nam được yêu cầu chỉ đạo các ngân hàng thương mại đẩy mạnh cung cấp tín dụng cho các doanh nghiệp sản xuất, chế biến, thu mua và xuất khẩu gạo, đặc biệt trong giai đoạn thị trường biến động, giúp nắm bắt cơ hội và hạn chế rủi ro.

Chủ động tháo gỡ khó khăn tại địa phương

Thủ tướng Chính phủ giao Chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương tổ chức thực hiện quy hoạch sản xuất lúa, chỉ đạo cung ứng vật tư, cơ cấu giống, thực hiện kỹ thuật canh tác, nâng cao chất lượng gạo đáp ứng nhu cầu thị trường trong nước và xuất khẩu.

Theo dõi sát hoạt động của các thương nhân kinh doanh xuất khẩu gạo, phối hợp chặt chẽ với các Bộ, ngành, Hiệp hội để chủ động tháo gỡ khó khăn, vướng mắc. Kịp thời báo cáo, đề xuất giải pháp đối với các vấn đề vượt thẩm quyền.

Chủ động nắm bắt thông tin, văn bản hướng dẫn của các Bộ, ngành để tuyên truyền, định hướng thị trường tại địa phương, hỗ trợ nông dân, thương nhân trong công tác đảm bảo chất lượng, truy xuất nguồn gốc, nâng cao năng lực cạnh tranh.

Nâng cao vai trò của các Hiệp hội

Hiệp hội Lương thực Việt Nam và Hiệp hội ngành hàng lúa gạo Việt Nam tăng cường thông tin về tình hình thị trường gạo thế giới và nhu cầu đối tác cho các hội viên và địa phương liên quan.

Chủ động đề xuất các chương trình XTTM vào các thị trường và cách tiếp cận cụ thể để quảng bá hình ảnh, thương hiệu sản phẩm gạo Việt Nam.

Thủ tướng Chính phủ cũng giao Phó Thủ tướng Chính phủ Bùi Thanh Sơn trực tiếp chỉ đạo triển khai thực hiện Công điện này, khẳng định sự quyết tâm của Chính phủ trong việc đảm bảo ngành lúa gạo Việt Nam phát triển bền vững và hiệu quả.