Về thăm vương quốc thanh trà

VHDN: Ngoài việc ăn tươi hay làm nước giải khát, trái thanh trà còn xanh có thể dùng để nấu canh chua, trộn gỏi, hoặc đem kho chung với cá tạo nên những món ăn dân dã rất hấp dẫn, lạ miệng.

Thấy chúng tôi rất thắc mắc và lo ngại khi năm nay có đến 2 tháng nhuận, và nếu theo chu kỳ hàng năm thì thời điểm này, lẽ ra trái thanh trà đã xuất hiện khá nhiều trên thị trường. Tuy nhiên trước tết Nguyên Đán dọc quốc lộ 1 từ cầu Cần Thơ đến xã Song Phú, huyện Tam Bình và quốc lộ 54 đoạn từ thị xã Bình Minh đến huyện Trà Ôn, thuộc tỉnh Vĩnh Long, số điểm bán thanh trà ít hơn rất nhiều so với cùng kỳ năm trước. Từ sau tết Nguyên Đán, lượng thanh trà xuất hiện khá dầy đặc ở các điểm bán.

Bà Nguyễn Thị Ngoan, ngụ xã Đông Bình, TX Bình Minh cho biết: “Tui bán thanh trà theo quốc lộ 1 hàng chục năm rồi nhưng chưa thấy năm nào giá bán lên xuống thất thường như năm nay. Nếu như giá bán đầu mùa lên đến 140.000 đồng/ký, cao nhất từ trước đến nay thì nay giá thanh trà ngọt chỉ khoảng 35.000 đồng/ký, thanh trà chua khoảng 25.000 đồng/ký.

Nhiều người trồng loại đặc sản này kể rằng, thanh trà (còn gọi là sơn trà) là loài cây hoang dại mọc nhiều ở vùng núi Thất Sơn thuộc các huyện Thoại Sơn, Tịnh Biên, Châu Đốc (An Giang), vùng rừng Phú Quốc (Kiên Giang), nhưng nhiều nhất là 2 xã Đông Thành, Đông Bình (TX Bình Minh, tỉnh Vĩnh Long). Tại ĐBSCL có thể nói xã Đông Thành, huyện Trà Ôn, tỉnh Vĩnh Long được xem là “vương quốc” thanh trà miền Tây với diện tích trồng hàng trăm ha.

Cây thanh trà trông giống như cây xoài, trái tương tự quả chanh, vỏ màu xanh, chín có màu vàng cam bóng láng, cơm mềm vị chua ngọt rất hấp dẫn và được mọi người, nhất là trẻ con ưa thích. Thời vụ trái chín vào khoảng tháng giêng đến cuối tháng 3 âm lịch.

Thanh trà tuy là loại trái cây dân dã, nhưng có sức quyến rũ vì hương vị thơm ngon lại có nhiều chất dinh dưỡng làm mát cơ thể, nhất là vào mùa nắng nóng. Cây này thuộc họ xoài, có nguồn gốc từ Malaysia. Trái thường có vỏ bóng màu vàng cam tươi, mùi thơm như xoài. Thanh trà có 2 loại chủ yếu là ngọt và chua, giá bán chênh lệch rất cao.

Năm nay do thời tiết thất thường nhưng thanh trà vẫn ra nhiều bông. Đi dọc theo quốc lộ 54, đoạn ngang qua các ấp Đông Hưng 1 và 2 ( xã Đông Thành, thị xã Bình Minh), nhiều người sẽ bắt gặp khá nhiều cây thanh trà sai trái.

Chị Võ Thị Sa, thương lái đến từ Hà Nội nói: “Thanh trà ở một số địa phương khác tuy giá có thấp hơn nhưng chất lượng không thể sánh kịp với chất lượng thanh trà ở Đông Thành”.

Ông Nguyễn Văn Điểm, ngụ xã Đông Thành, thị xã Bình Minh cho biết “…tui buôn bán thanh trà đã 15 năm nay. Người mua muốn phân biệt trái ngọt hay chua rất khó, chủ yếu chỉ trông cậy vào uy tín người bán mà thôi. Bên cạnh đó, dù đã có rất nhiều người mua cây giống ở đây mang về nơi khác trồng nhưng chúng vẫn không có vị ngon, ngọt, thanh, sáng, bóng như ở nơi này…”

Ngoài việc ăn tươi hay làm nước giải khát, trái thanh trà còn xanh có thể dùng để nấu canh chua, trộn gỏi, hoặc đem kho chung với cá tạo những món ăn dân dã rất hấp dẫn, lạ miệng. Ngoài ra, nhiều người còn dùng thanh trà để làm mứt có vị ngọt đậm đà, màu sắc rất bắt mắt.

Nhiều nông dân trồng thanh trà “kỳ cựu” ở xã Đông Thành, TX Bình Minh, tỉnh Vĩnh Long kể rằng: Bình thường thanh trà cho trái ba đợt. Đợt đầu từ rằm tháng giêng âm lịch, kế đến cho thu hoạch liên tiếp hai đợt tiếp theo. Thanh trà có thể trồng hạt nhưng phải mất 10 năm thì cây mới cho trái, còn nếu trồng bằng cách chiết cành thì sau 3 đến 5 năm cây bắt đầu cho trái và muốn có trái nhiều, cây phải có tuổi thọ từ 20 đến 50 năm. Cây càng già, trái càng nhiều. Một cây thanh trà 50 năm tuổi, mỗi năm, cho trái khoảng 500 đến 700 kg. Hiện nay, nhiều người dân các tỉnh tìm mua cây thanh trà về trồng và giá mỗi nhánh chiết khoảng 40.000 đồng/nhánh. Nhiều nông dân ước tính, bình quân mỗi công thanh trà sau khi trừ hết chi phí nếu trúng mùa, trúng giá sẽ có lãi xấp xỉ 40 đến 45 triệu/công; nếu thất mùa, rớt giá chỉ đạt từ 10 đến 15 triệu/công.

Ông Lê Văn Tới, ngụ xã Đông Bình, thị xã Bình Minh chia sẻ “…hồi xưa chỉ có một loại thanh trà chua, thời @ rồi, nông dân đã biết sáng tạo cho ra đời thanh trà ngọt để bán giá cao, trái đẹp, bóng sáng, thơm ngon, nặng ký, từ đó có lợi nhuận rất cao…”

Nhiều người trồng thanh trà lâu năm cũng khuyến cáo, đừng vì lợi nhuận mà cho thanh trà ra trái nghịch mùa bằng cách giữ nước, xịt đọt dẫn đến chất lượng trái không ngon, cây bị “suy” rất khó hồi phục.

Trương Thanh Liêm