Phó Tổng Thư ký VCCI Đậu Anh Tuấn cho biết, trong vài năm gần đây, EU cùng một số nước thành viên như Đức, Pháp, Hà Lan đã ban hành hàng loạt văn bản pháp lý về giám sát, đánh giá và phòng ngừa rủi ro liên quan đến quyền con người và môi trường trong chuỗi cung ứng, trong đó có Luật Nghĩa vụ thẩm định chuỗi cung ứng của doanh nghiệp (Đức) và Chỉ thị về thẩm định tính bền vững của doanh nghiệp (EU). Các quy định này không chỉ áp dụng cho doanh nghiệp châu Âu mà còn ảnh hưởng trực tiếp tới các đối tác nước ngoài, trong đó có Việt Nam.
Theo ông Tuấn, dù doanh nghiệp Việt không phải đối tượng trực tiếp của luật, nhưng với vai trò là nhà cung ứng nguyên liệu, sản xuất hay logistics, các doanh nghiệp buộc phải đáp ứng yêu cầu về minh bạch, trách nhiệm môi trường và quyền con người nếu muốn duy trì hợp tác với các đối tác châu Âu. “Việc không tuân thủ có thể dẫn tới bị từ chối đơn hàng, bị loại khỏi chuỗi cung ứng hoặc mất cơ hội mở rộng thị phần”, ông nhấn mạnh.
Hiện Việt Nam là mắt xích quan trọng trong nhiều chuỗi cung ứng toàn cầu, đặc biệt trong các ngành dệt may, da giày, điện tử, nông sản, thủy sản. EU là một trong những thị trường xuất khẩu lớn và ổn định, chiếm trung bình 15,3% kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam trong giai đoạn 2015-2024. Năm 2024, xuất khẩu sang EU đạt 51,7 tỷ USD, nhờ Hiệp định Thương mại Tự do Việt Nam – EU (EVFTA). Tuy nhiên, với các quy định mới về thẩm định chuỗi cung ứng, doanh nghiệp Việt đối mặt áp lực nghiêm ngặt hơn về minh bạch và trách nhiệm bền vững.
Đại diện VCCI cho biết, khảo sát tháng 7-8/2025 cho thấy, 59,3% doanh nghiệp xuất khẩu sang EU chưa từng nghe về các quy định mới, trong khi 36,6% mới chỉ biết sơ lược, cho thấy khoảng cách lớn giữa chính sách EU và mức độ chuẩn bị của doanh nghiệp Việt.
Ngành dệt may và da giày chịu tác động trực tiếp và mạnh mẽ nhất, do chuỗi cung ứng phức tạp, nhiều công đoạn và sử dụng lượng lớn lao động, đặc biệt là lao động nữ. Bà Phan Thị Thanh Xuân, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Da giày – Túi xách Việt Nam cho biết, các doanh nghiệp lớn đã chủ động tham gia đánh giá, kiểm toán độc lập và các chương trình chứng nhận, nhưng nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ vẫn thiếu nguồn lực và kiến thức để tuân thủ đầy đủ.
Theo bà Xuân, việc EU siết chặt quy định về chuỗi cung ứng vừa là thách thức, vừa là cơ hội để doanh nghiệp nâng cao uy tín, minh bạch và năng lực cạnh tranh trên thị trường quốc tế. Tuy nhiên, cần chiến lược hỗ trợ các doanh nghiệp nhỏ và vừa để họ kịp thích ứng, tránh bị loại khỏi chuỗi cung ứng toàn cầu.
