Thái Nguyên: Ruộng “bỏ hoang” hàng chục năm có vi phạm pháp luật về đất đai?

VHDN: Được cấp giấy chứng nhận QSDĐ một số thửa ruộng trồng lúa, nhưng 2 hộ gia đình đã bỏ “quên” không canh tác gần 17 năm. Khi Dự án Khu đô thị số 11 phường Gia Sàng triển khai thực hiện (năm 2021), những hộ gia đình này mới chợt “nhớ ra” phát đơn tranh chấp. 2 cấp toà án tỉnh Thái Nguyên xét xử: Công nhận những thửa ruộng “bỏ hoang” này thuộc quyền sử dụng của 2 hộ gia đình nêu trên? Vụ án hy hữu này chưa dừng lại sau 2 phiên toà xét xử. Các đương sự đã có đơn đề nghị giám đốc thẩm.

NGUỒN GỐC CÁC THỬA RUỘNG TRANH CHẤP

Năm 2024, ông Nguyễn Đăng Ninh bị bà Nguyễn Thị Hồi và ông Vũ Văn Thành khởi kiện đòi tài sản là 2 thửa đất ruộng. Thửa số 395 diện tích 96,2 m2 của bà Hồi, thửa đất số 398 diện tích 179,5 m2 của ông Vũ Văn Thành. Vì 2 thửa ruộng này đều đã được cấp giấy chứng nhận QSDĐ năm 2007 mang tên bà Hồi và ông Thành.

Vụ án được Toà án thành phố Thái Nguyên thụ lý giải quyết xét xử sơ thẩm. Bản án có kháng cáo nên Toà án tỉnh Thái Nguyên xét xử phúc thẩm. Đơn phản tố của ông Nguyễn Đăng Ninh cho rằng 2 thửa ruộng trên ông mua của bà Hoàng Thị Nông năm 2017 là ngay tình, đúng pháp luật, đã được Sở Tài nguyên và Môi trường cấp giấy chứng nhận QSDĐ, sử dụng ổn định đúng mục đích, không tranh chấp với ai, hoàn toàn không biết và không có giao dịch gì với ông Thành, bà Hồi. Do đó bà Hồi, ông Thành khởi kiện đòi ông 2 thửa đất này là không có căn cứ. Toà án xác định ông với tư cách bị đơn là hoàn toàn không đúng, sai quan hệ pháp luật?

Tham gia tố tụng tại phiên toà, bà Hoàng Thị Nông với tư cách: người có quyền lợi nghĩa vụ liên quan?

Tại cả 2 phiên toà (sơ thẩm và phúc thẩm), bà Hoàng Thị Nông đều khẳng định thửa đất 395 và 398 bà Nông được HTX Nông nghiệp giao khoán từ năm 1983, canh tác liên tục một năm 2 vụ (đóng thuế nông nghiệp đầy đủ đến khi được miễn thuế). Từ năm 1983 đến khi bán cho ông Nguyễn Đăng Ninh năm 2017, không tranh chấp với ai. Năm 2012 đã được UBND thành phố Thái Nguyên cấp giấy Chứng nhận QSDĐ.

Bà Nông đề nghị Toà án làm rõ: Tại sao bà Hồi, ông Thành được cấp giấy chứng nhận QSDĐ 2 thửa đất này năm 2007 lại không canh tác suốt mấy chục năm qua?

Tại sao đã là đất của mình người khác canh tác, người khác được cấp giấy chứng nhận QSDĐ và nhiều năm sau mới chuyển nhượng cho người khác? Người khác nữa đã sử dụng ổn định nhiều năm sau nữa. Khi năm 2021 Dự án Khu đô thị số 11 phường Gia Sàng triển khai thu hồi đất chi trả bồi thường thì mới ra tranh chấp. Như vậy có đúng pháp luật không?

Đại diện nguyên đơn bà Hồi, ông Thành lại cho rằng nguồn gốc 2 thửa đất này là do HTX giao khoán cho gia đình họ canh tác từ năm 1980. Năm 2007 đã được UBND thành phố Thái Nguyên cấp giấy chứng nhận QSDĐ. Năm 2019 khi có Dự án Khu đô thị số 11 phường Gia Sàng mới phát hiện được UBND thành phố Thái Nguyên cấp giấy chứng nhận QSDĐ 2 thửa đất này cho ông Minh, bà Nông trùm lên 2 thửa đất của mình? Lý do từ khi được cấp giấy chứng nhận QSDĐ không canh tác là do không có nước để trồng cấy?

Đại diện UBND thành phố Thái Nguyên diễn giải nguồn gốc nhiều thửa đất tranh chấp. Trong đó có 2 thửa đất số 395 và 398. Hồ sơ lưu giữ thể hiện:

Thửa đất 395: Năm 2004 bà Hồi có bản tường trình nguồn gốc đất là do HTX giao khoán từ năm 1980 đã được HTX Nông nghiệp xác nhận. Năm 2005 UBND phường Gia Sàng xác nhận, trình UBND thành phố Thái Nguyên cấp giấy chứng nhận QSDĐ năm 2007.

Thửa đất 398: Năm 2004 ông Vũ Văn Thành có bản tường trình nguồn gốc đất là do HTX giao khoán từ năm 1980 đã được HTX nông nghiệp xác nhận năm 2004. UBND phường Gia Sàng xác nhận đủ điều kiện cấp giấy chứng nhận QSDĐ 2006. Năm 2007 UBND thành phố Thái Nguyên cấp giấy chứng nhận QSDĐ.

Nguồn gốc sử dụng đất và giấy chứng nhận QSDĐ cấp cho ông Đào Văn Minh vợ là Hoàng Thị Nông: Năm 2012, ông Đào Văn Minh vợ là Hoàng Thị Nông có bản tường trình nguồn gốc đất của nhiều thửa đất trong đó có 2 thửa 395 và 398 là do nhà nước giao khoán từ năm 1983. Đội trưởng sản xuất Vũ Thị Thắng xác nhận năm 2012. Ngày 14/5/2012, UBND phường Gia Sàng công khai lấy ý kiến khu dân cư và Thông báo số 90/TB-UBND ngày 1/8/2012 về việc công khai hồ sơ cấp giấy chứng nhận QSDĐ. Ngày 20/8/2012 UBND phường xác nhận vào bản tường trình nguồn gốc đất và đơn xin cấp giấy chứng nhận QSDĐ với nội dung hộ ông Đào Văn Minh hiện đang quản lý các thửa đất 395,398… tờ bản đồ số 21 nguồn gốc là nhận giao khoán năm 1983. Hiện trạng sử dụng ổn định và không tranh chấp về đất đai và tài sản gắn liền với đất, phù hơp quy hoạch sử dụng đất tại tờ trình 146 ngày 14/9/2012. Tháng 11/2012 bà Hoàng Thị Nông được cấp giấy chứng nhận QSDĐ.

LÒNG VÒNG KHI GIẢI QUYẾT VỤ ÁN?

Để xảy ra vụ án tranh chấp này trước hết thuộc về UBND phường Gia Sàng và UBND thành phố Thái Nguyên là cơ quan nhà nước có thẩm quyền trong việc quản lý nhà nước về đất đai theo luật định. Từ khâu cấp giấy chứng nhận QSDĐ đã để xảy ra quá nhiều sai sót. Giải quyết sai sót của mình không đúng quy định của pháp luật. Ở 2 thửa đất này theo giải trình của đại diện UBND thành phố Thái Nguyên trước toà về việc cấp giấy chứng nhận QSDĐ thì rất chặt chẽ, đúng pháp luật, nhưng ngược lại đã bộc lộ việc buông lỏng quản lý nhà nước về đất đai (cấp giấy CNQSD đất không qua thực địa…).

Quan điểm giải quyết của UBND thành phố Thái Nguyên trước toà lại trái với quy định của pháp luật. Công nhận 2 hộ bà Hồi và ông Thành là đối tượng sử dụng đất hợp pháp là hoàn toàn không đúng với quy định của pháp luật khi bà Hồi và ông Thành từ khi được cấp giấy chứng nhận QSDĐ (năm 2006) đến khi tranh chấp trước toà (năm 2024) mấy chục năm không hề canh tác?

Hai cấp toà án xét xử chỉ dựa vào lời khai của nguyên đơn và quan điểm giải quyết không đúng pháp luật của UBND phường Gia Sàng, UBND thành phố Thái Nguyên. Đưa 2 thửa đất hợp pháp của ông Nguyễn Đăng Ninh là tài sản tranh chấp và ông Ninh với tư cách bị đơn trong vụ án này, bác đơn phản tố của ông Ninh là không đúng quy định pháp luật? Ở cả 2 cấp toà đều xác định đây là 2 thửa đất canh tác nông nghiệp, không phải đất ở, nhưng lại không áp dụng Điều 64, khoản H, Luật Đất đai 2013 sửa đổi bổ sung năm 2018 và Điều 81, khoản 7, Luật Đất đai 2024 về việc thu hồi đất do vi phạm pháp luật về đất đai qui định: “Đất trồng cây hàng năm không được sử dụng trong thời hạn 12 tháng liên tục, đất trồng cây lâu năm không được sử dụng trong thời hạn 18 tháng liên tục, đất trồng rừng không được sử dụng trong thời hạn 24 tháng liên tục” để xác định đúng đối tượng sử dụng đất “giúp” UBND thành phố Thái Nguyên sửa chữa sai sót của mình?

Trong vụ án này bà Hồi, ông Thành từ khi được cấp giấy chứng nhận QSDĐ năm 2007 liên tục đến nay không canh tác có vi phạm pháp luật về đất đai và có phải thu hồi giấy chứng nhận QSDĐ không?

Những thắc mắc này xin gửi đến những người cầm cân nảy mực trong vụ án này ở Thái Nguyên và Tòa án nhân dân tối cao khi xét xử giám đốc thẩm.

PV

(Theo Tạp chí in VHDNVN tháng 9/2025)