Văn hóa doanh nghiệp: Từ nền móng tuân thủ đến triết lý dẫn dắt

VHDN: Bộ Tiêu chí Văn hóa kinh doanh Việt Nam (VHKDVN) 2025 sửa đổi vừa ban hành được xem là một bản tuyên ngôn đầy cảm hứng, mở ra một kỷ nguyên mới cho doanh nghiệp trên hành trình mang bản sắc Việt vươn ra toàn cầu.

Bằng những nỗ lực thầm lặng nhưng đầy tâm huyết của đội ngũ biên soạn, Bộ Tiêu chí VHKDVN 2025 đã được tái sinh với một diện mạo mới. Đây không chỉ là câu chuyện về những quy tắc khô khan, mà là một cuộc chuyển mình mạnh mẽ, từ những tiêu chí mang tính “phần cứng” sang một hành trình kiến tạo “hồn cốt” văn hóa riêng cho doanh nghiệp Việt trong kỷ nguyên hội nhập. Phân tích cho thấy rằng, Bộ Tiêu chí VHKDVN 2025 không chỉ đơn thuần là một bản cập nhật mà là một cuộc cách mạng về triết lý, cấu trúc và phương pháp tiếp cận.

Chia sẻ về lý do và triết lý đằng sau sự sửa đổi Bộ Tiêu chí 2025 này, Tổ trưởng Tổ Biên soạn, ông Lê Tấn Phước – Phó Chủ tịch Hiệp hội Phát triển văn hóa doanh nghiệp Việt Nam cho biết: “Tôi không chỉ nhìn nhận đây là một nhiệm vụ chuyên môn, mà còn là cơ hội để cụ thể hóa khát vọng “Kinh doanh để làm giàu và phụng sự Tổ quốc” đã đồng hành cùng tôi và Searefico trong nhiều năm qua.”. Từ vai trò của mình, tôi kỳ vọng sẽ góp phần làm lành mạnh hóa môi trường kinh doanh tại Việt Nam, qua đó nâng cao uy tín và được cộng đồng quốc tế công nhận về đạo đức kinh doanh của doanh nghiệp Việt.

Ông Lê Tấn Phước phát biểu tại một hội nghị.

Sự thay đổi cốt lõi nằm ở triết lý quản trị, phiên bản 2025 dịch chuyển mạnh mẽ từ mô hình dựa trên tuân thủ (quản lý bằng “phần cứng” – các hệ thống và quy trình) sang mô hình dựa trên văn hóa (quản trị bằng “phần mềm” – các giá trị và bản sắc). Điều này được minh chứng bằng việc tinh giản các tiêu chí, nhấn mạnh vai trò của yếu tố con người, đạo đức và bản sắc dân tộc.

Nếu Bộ Tiêu chí 2024 với 33 tiêu chí tập trung vào những “phần cứng” mang tính tuân thủ quy trình, ví dụ như yêu cầu doanh nghiệp “triển khai đầy đủ các quy trình, quy định nhằm đảm bảo tuân thủ Luật Bảo vệ môi trường” hoặc “có nội quy lao động và thỏa ước lao động được ban hành đúng quy định”, thì Bộ Tiêu chí 2025 sửa đổi đã chuyển mình mạnh mẽ, tập trung vào “phần mềm” được thể hiện qua các giá trị cốt lõi, triết lý và bản sắc văn hóa của doanh nghiệp.

Sự chuyển mình này đồng bộ với tinh thần của Nghị quyết số 33-NQ/TW của Trung ương về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam, đồng thời cụ thể hóa các chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại Quyết định số 1846/QĐ-TTg về Ngày Văn hóa doanh nghiệp Việt Nam, Quyết định số 248/QĐ-TTg và Công văn số 1925/VPCP-KGVX.

Mặc dù cả hai Bộ Tiêu chí đều được xây dựng trên một nền tảng pháp lý chung và cùng đề cao các trụ cột giá trị như tuân thủ pháp luật, đạo đức kinh doanh và trách nhiệm xã hội, nhưng Bộ Tiêu chí VHKDVN 2025 đã cho thấy một tầm nhìn và phương pháp tiếp cận mới mang tính đột phá và chiến lược.

Phân tích chi tiết các điều kiện tiên quyết cho thấy Bộ Tiêu chí VHKDVN 2025 đã mở rộng phạm vi của các điều kiện này. Nếu phiên bản 2024 chỉ tập trung vào các vi phạm cơ bản, phiên bản 2025 đã bổ sung thêm các hành vi vi phạm mới: “gian lận thương mại, quảng cáo sai sự thật”, “hủy hoại môi trường”, “vi phạm quyền và lợi ích của người lao động”, “vi phạm đạo đức nghề nghiệp”. Việc đưa những tiêu chí này vào điều kiện tiên quyết loại trừ ngay từ đầu cho thấy sự nghiêm túc và tầm nhìn chiến lược trong việc xây dựng một cộng đồng doanh nghiệp liêm chính, minh bạch, có trách nhiệm với môi trường và xã hội. Điều này khẳng định rằng, doanh nghiệp cần phải tuân thủ luật lệ và phải có đạo đức kinh doanh, biết bảo vệ người tiêu dùng và có đóng góp vào mục tiêu phát triển bền vững.

Sự dịch chuyển về triết lý đã dẫn đến một cuộc tái cấu trúc toàn diện hệ thống tiêu chí. Số lượng tiêu chí được tinh gọn từ 33 trong phiên bản 2024 xuống còn 25 trong Bộ Tiêu chí VHKDVN 2025. Việc giảm số lượng tiêu chí này phù hợp với nguyên tắc “định tính” và “khung sườn cơ bản”, cho phép các chi tiết cụ thể được chuyển sang tài liệu cấp 2 để có thể cập nhật thường xuyên và linh hoạt hơn.

Doanh nhân Lê Tấn Phước luôn tâm huyết với việc xây dựng văn hóa doanh nghiệp.

Bộ Tiêu chí 2025 sửa đổi, giới thiệu hai nguyên tắc đột phá là Phân cấp tài liệu và Phân tầng đánh giá, phân loại tài liệu thành cấp 1 (Bộ tiêu chí VHKD, mang tính định tính) và cấp 2 (Quy định/Hướng dẫn đánh giá, mang tính định lượng). Đồng thời, mỗi tiêu chí được gắn với 3 tầng đánh giá: tầng 1 (Cơ bản), tầng 2 (Tiến bộ) và tầng 3 (Dẫn dắt). Cách tiếp cận này giúp phá vỡ rào cản, tạo ra một lộ trình rõ ràng, dễ tiếp cận cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ, khuyến khích họ bắt đầu từ những bước đi cơ bản nhất. Đối với các doanh nghiệp lớn, mô hình này tạo động lực để họ vươn tới tầng “Dẫn dắt”, trở thành hình mẫu để chia sẻ kinh nghiệm và lan tỏa giá trị cho cộng đồng. Sự thay đổi này biến việc xét chọn từ “cuộc chơi của số ít” thành một “phong trào rộng khắp” khi các doanh nghiệp nhỏ và vừa có thể tham gia, góp phần xây dựng một cộng đồng doanh nghiệp cùng phát triển bền vững.

Bộ Tiêu chí Văn hóa kinh doanh Việt Nam 2025 mang tính đột phá, thể hiện sự chuyển mình mạnh mẽ từ mô hình tuân thủ sang quản trị bằng văn hóa. Sự thay đổi này được thể hiện rõ nét qua 5 nhóm tiêu chí chính đã được tinh chỉnh và bổ sung:

Nhóm 1: Lãnh đạo và Văn hóa Tổ chức. Nhóm này tập trung vào vai trò của lãnh đạo trong việc xây dựng văn hóa nội bộ, bổ sung các chuẩn mực quản trị hiện đại như DEI (Đa dạng, Công bằng, Hội nhập).

Nhóm 2: Văn hóa kinh doanh mang bản sắc dân tộc. Đây là nhóm tiêu chí hoàn toàn mới, khẳng định tầm quan trọng của việc đưa các giá trị văn hóa Việt Nam như “Trung thực, nghĩa tình, cần kiệm, liêm chính, chí công vô tư” vào kinh doanh. Việc lồng ghép các chuẩn mực quốc tế như ISO 26000, ESG, và DEI là chiến lược “sức mạnh mềm” nhằm nâng cao uy tín thương hiệu quốc gia.

Nhóm 3: Đạo đức kinh doanh hướng tới những giá trị toàn cầu. Nhóm này định vị đạo đức kinh doanh ở cấp độ cao hơn, hướng tới các giá trị phổ quát, trong khi “thượng tôn pháp luật” được nâng cấp thành điều kiện tiên quyết.

Nhóm 4: Gắn kết cộng đồng và trách nhiệm xã hội. Nhóm này là sự kết hợp và tinh chỉnh từ hai nhóm riêng biệt của 2024, nhấn mạnh tính gắn kết của doanh nghiệp với xã hội.

Nhóm 5: Lan tỏa và tiếp biến văn hóa kinh doanh. Đây là nhóm tiêu chí mới, thể hiện tầm nhìn mở rộng của Bộ Tiêu chí, khuyến khích doanh nghiệp không chỉ xây dựng văn hóa cho riêng mình mà còn tích cực chia sẻ, hỗ trợ cộng đồng để cùng phát triển bền vững.

Bộ Tiêu chí 2025 sửa đổi không đơn thuần là một bản cập nhật mà là một bước chuyển mình chiến lược, phản ánh sự trưởng thành trong nhận thức về văn hóa kinh doanh. Nó hướng tới một mô hình toàn diện, linh hoạt và mang tính dẫn dắt, khuyến khích sự phát triển bền vững từ gốc rễ.

Bộ Tiêu chí 2025 còn là một thông điệp mạnh mẽ gửi tới toàn thể cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam. Đó chính là kim chỉ nam để các doanh nghiệp cùng chạy tiếp sức trên một chặng đường chung: xây dựng một nền văn hóa kinh doanh liêm chính, bền vững, lấy con người làm trung tâm, để doanh nhân và thương hiệu Việt có thể tự hào vươn ra thế giới, góp phần hiện thực hóa khát vọng về một đất nước Việt Nam hùng cường.

Lê Tấn Phước

Phó Chủ tịch Hiệp hội Phát triển VHDN Việt Nam
Tổ trưởng Tổ Biên soạn Bộ Tiêu chí VHKD Việt Nam 2025 sửa đổi

Theo Tạp chí in VHDNVN tháng 10/2025