Thêm kỳ vọng về ngành công nghiệp văn hóa Thủ đô

Vừa qua, 2 làng nghề Bát Tràng và Vạn Phúc (Hà Nội) đã chính thức gia nhập Mạng lưới các Thành phố Thủ công Sáng tạo thế giới.

Đây là tín hiệu khởi sắc trong lĩnh vực thủ công mỹ nghệ, một trong những lĩnh vực để phát triển công nghiệp văn hóa của Thủ đô. Cùng với Luật Thủ đô 2024 vừa có hiệu lực, những thành quả ban đầu đó tạo thêm kỳ vọng để ngành công nghiệp văn hóa Hà Nội bứt phá trong thời gian tới.

Biểu tượng cho sự phát triển và hồi sinh mạnh mẽ

Theo Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hà Nội, thành phố hiện có 1.350 làng nghề và làng có nghề. Trong đó 327 làng nghề, làng nghề truyền thống đã được công nhận thuộc địa bàn 24 quận, huyện, thị xã, có 268 làng được công nhận danh hiệu làng nghề, 59 làng được công nhận danh hiệu làng nghề truyền thống với 6/7 nhóm nghề. Các sản phẩm của làng nghề Hà Nội đa dạng chủng loại, mẫu mã đẹp, chất lượng tốt, một số có thế mạnh cạnh tranh trên thị trường trong và ngoài nước. Hơn 1.000 sản phẩm OCOP, sản phẩm làng nghề Hà Nội được bày bán trong đại siêu thị và trung tâm thương mại trên địa bàn thành phố.

Các sản phẩm làng nghề Hà Nội như gốm sứ, dệt lụa, thêu ren, mây tre đan, sơn mài, khảm trai và đồ gỗ mỹ nghệ đã được xuất khẩu đến hơn 40 quốc gia và vùng lãnh thổ, như: Lào, Campuchia, Thái Lan, Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản; đặc biệt là các nước trong khối liên minh châu Âu như: Italia, Đức, Thụy Điển…

Nhiều làng nghề đã kết nối được với du lịch văn hóa làng nghề với nông nghiệp nông thôn như: Làng nghề mây tre đan Phú Vinh, điêu khắc mỹ nghệ Sơn Đồng, nón Chuông, sơn mài Hạ Thái, thêu Quất Động, lụa Vạn Phúc, gốm sứ Bát Tràng, tò he Xuân La, khảm trai Chuôn Mỹ, nhạc cụ Đông Lỗ, dệt Phùng Xá, giày da Phú Yên…

Sản phẩm của làng lụa Vạn Phúc (quận Hà Đông – Hà Nội)

Mạng lưới làng nghề trải rộng từ thành thị đến nông thôn cùng hàng trăm nghệ nhân, thợ giỏi, cộng đồng sáng tạo mới mẻ đã đưa thành phố Hà Nội trở thành nơi nuôi dưỡng, hội tụ và thúc đẩy cảm hứng sáng tạo các sản phẩm, dịch vụ công nghiệp văn hóa trong đời sống xã hội; là nơi tôn vinh, quảng bá, lan tỏa giá trị văn hóa Việt Nam ra thế giới.

Đáng nói là, mới đây, 2 làng nghề Bát Tràng và Vạn Phúc đã chính thức gia nhập Mạng lưới các Thành phố Thủ công Sáng tạo thế giới. Đây không chỉ là niềm tự hào mà còn là minh chứng cho những nỗ lực bảo tồn, phát huy giá trị truyền thống của người dân làng nghề.

Những yếu tố cộng đồng, sự sáng tạo, bảo tồn giá trị văn hóa truyền thống, khả năng kết nối và hợp tác quốc tế, là những điểm mạnh giúp 2 làng nghề trên “ghi điểm”, đáp ứng được các tiêu chí khắt khe để gia nhập Mạng lưới các Thành phố Thủ công Sáng tạo toàn cầu.

Không phải ngẫu nhiên mà ông Saad al-Qaddumi, Chủ tịch Hội đồng Thủ công thế giới, nhấn mạnh: “Bát Tràng và Vạn Phúc chính là những biểu tượng của sự hồi sinh và phát triển mạnh mẽ. Khi tôn vinh hai làng nghề này, chúng ta cũng đồng thời ghi nhận sự quyết tâm và nỗ lực của người dân Việt Nam, những người không chỉ gìn giữ bản sắc văn hóa mà còn đưa các ngành nghề truyền thống lên một tầm cao mới trên bản đồ thế giới.

Thành công của Bát Tràng và Vạn Phúc là nguồn cảm hứng to lớn cho các quốc gia khác, chứng minh rằng với sự đoàn kết, đầu tư và tâm huyết, các ngành thủ công không chỉ tồn tại mà còn phát triển mạnh mẽ, trở thành động lực kinh tế và niềm tự hào văn hóa”.

Làng lụa Vạn Phúc đón nhận danh hiệu là thành viên của Mạng lưới các Thành phố thủ công sáng tạo thế giới

Minh chứng cho hướng đi đúng đắn của Hà Nội

Hiện nay, công nghiệp văn hóa ở Việt Nam xác định bao gồm 12 lĩnh vực: Quảng cáo, Kiến trúc, Phần mềm và các trò chơi giải trí, Thủ công mỹ nghệ, Thiết kế, Điện ảnh, Xuất bản, Thời trang, Nghệ thuật biểu diễn, Mỹ thuật, nhiếp ảnh và triển lãm; Truyền hình và phát thanh; Du lịch văn hóa.

Quyết định số 1755/QĐ-TTg, ngày 8/9/2016, của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt “Chiến lược phát triển các ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030” xác định thủ công mỹ nghệ là một trong 12 ngành công nghiệp văn hóa mà Việt Nam cần ưu tiên phát triển. Đây là ngành được kỳ vọng là một trong những ngành kinh tế mũi nhọn, tạo động lực thúc đẩy các ngành công nghiệp văn hóa khác phát triển. Trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế, việc phát triển các ngành, nghề tiểu thủ công nghiệp, làng nghề là vấn đề hết sức cần thiết và có ý nghĩa quan trọng trong việc chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn, giữ gìn và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc.

Riêng đối với Hà Nội, với việc ban hành Nghị quyết số 09-NQ/TU về “Phát triển công nghiệp văn hóa trên địa bàn Thủ đô giai đoạn 2021-2025, định hướng đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045”, thành phố đã và đang đang thể hiện quyết tâm cao, đi đầu trong việc thực hiện chủ trương phát triển công nghiệp văn hóa.

Cần phải nhấn mạnh rằng, cho tới nay, Hà Nội cũng là địa phương đầu tiên trong cả nước có nghị quyết chuyên đề về phát triển công nghiệp văn hóa. Theo Phó Bí thư Thường trực Thành ủy Hà Nội Nguyễn Văn Phong, việc ưu tiên phát triển các ngành công nghiệp văn hóa đi đôi với hoàn thiện thị trường sản phẩm và dịch vụ văn hóa đã được Đại hội XVII Đảng bộ thành phố Hà Nội đặt ra nhằm quán triệt, cụ thể hóa Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng và Chiến lược phát triển các ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030.

Phó Bí thư Thường trực Thành ủy Hà Nội Nguyễn Văn Phong tham quan các gian hàng thủ công mỹ nghệ được trưng bày tại Văn Miếu – Quốc Tử Giám. (Ảnh: Nguyễn Thủy)

Nghị quyết 09 đặt ra mục tiêu đến năm 2025, ngành công nghiệp văn hóa Thủ đô trở thành ngành kinh tế quan trọng, tạo động lực mới thúc đẩy phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội. Năm 2030, ngành công nghiệp văn hóa Thủ đô cơ bản trở thành một ngành kinh tế mũi nhọn, thúc đẩy mạnh mẽ sự phát triển của các ngành, lĩnh vực khác. Hà Nội nằm trong nhóm các thành phố có ngành công nghiệp văn hóa phát triển hàng đầu có thương hiệu, sản phẩm uy tín, khả năng cạnh tranh cao với các thành phố trong khu vực Đông Nam Á; là “Thành phố sáng tạo” có sức ảnh hưởng ở khu vực Đông Nam Á; phấn đấu doanh thu từ các ngành công nghiệp văn hóa tăng dần qua từng năm, đóng góp khoảng 8% GRDP của Thủ đô.

Trong lĩnh vực thiết kế, Hà Nội đã được vinh danh là Thành phố sáng tạo của UNESCO. Thành phố cũng đã 3 lần tổ chức thành công Lễ hội Thiết kế sáng tạo. Giờ đây, trong lĩnh vực thủ công mỹ nghệ, thành phố có 2 làng nghề gia nhập Mạng lưới các Thành phố Thủ công Sáng tạo toàn cầu.

PGS.TS Bùi Hoài Sơn, Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội đánh giá: “Việc Bát Tràng và Vạn Phúc được công nhận ở tầm quốc tế không chỉ mở ra cơ hội giao lưu, hợp tác với các trung tâm thủ công hàng đầu thế giới mà còn khẳng định chiến lược phát triển công nghiệp văn hóa của Hà Nội đang đi đúng hướng. Đây không chỉ là một thành tựu, mà còn là bước đệm để Thủ đô tiếp tục nâng tầm giá trị văn hóa, đưa nghề Thủ công truyền thống Việt Nam vươn xa, hòa mình vào dòng chảy sáng tạo đương đại”.

Chứng nhận làng nghề Bát Tràng là thành viên của Mạng lưới các Thành phố thủ công sáng tạo thế giới

Thêm nhiều kỳ vọng

Thêm nữa, Luật Thủ đô 2024 được Quốc hội thông qua và có hiệu lực từ 1/1/2025. Điều 21 của Luật Thủ đô 2024 quy định: “Thành phố Hà Nội được thành lập khu phát triển thương mại và văn hóa trên cơ sở các khu phố, tuyến phố, làng nghề, điểm dân cư nông thôn hiện hữu để huy động nguồn lực xã hội cho đầu tư phát triển các hoạt động dịch vụ, thương mại, văn hóa tại khu vực có lợi thế về vị trí thương mại, không gian văn hóa, trên cơ sở bảo đảm các tiêu chuẩn, điều kiện về văn hóa kinh doanh, an ninh, trật tự, bảo vệ môi trường cao hơn so với quy định chung để thu hút, phát triển du lịch, phát huy giá trị văn hóa, thúc đẩy các hoạt động thương mại trên địa bàn, cải thiện điều kiện sống của người dân, bảo tồn các ngành, nghề truyền thống”.

TS Bùi Văn Tuấn, Phó Viện trưởng, Viện Hà Nội học và Đào tạo quốc tế (Trường Đại học Thủ đô) (Ảnh: NVCC)

Trao đổi với PV Báo Tuổi trẻ Thủ đô, TS Bùi Văn Tuấn, Phó Viện trưởng, Viện Hà Nội học và Đào tạo quốc tế (Trường Đại học Thủ đô) khẳng định: Đây chính là công cụ pháp lý vững chắc, làm đòn bẩy ngành công nghiệp văn hóa Thủ đô “cất cánh”. Tất cả những nỗ lực trong việc cụ thể hóa Nghị quyết 09 và thành quả bước đầu ở lĩnh vực thiết kế, thủ công mỹ nghệ là minh chứng rõ nét cho quyết tâm chính trị cao của TP Hà Nội, khẳng định Hà Nội tiên phong, dẫn dắt sự phát triển công nghiệp văn hóa của cả nước với vai trò như một “ngọn hải đăng”.

Nguồn: Báo Tuổi trẻ Thủ đô