Xã Châu Khê trên con đường xây dựng nông thôn mới và những giải pháp cơ bản cho phát triển bền vững

VHDN: Châu Khê là xã đặc biệt khó khăn vùng biên giới và là xã có diện tích lớn của tỉnh Nghệ An. Xã Châu Khê được hình thành từ việc sáp nhập hai xã Châu Khê và Lạng Khê trước đây, có đường biên giới 24,414 km giáp Lào, tiếp giáp các xã Con Cuông, Tam Quang và Cam Phục. Diện tích tự nhiên 544,31 km2 , gồm 16 thôn, bản với 2.775 hộ, 12.210 nhân khẩu, đồng bào dân tộc thiểu số chiếm 80%. Những năm qua, địa phương tích cực thực hiện xây dựng nông thôn mới, tuy nhiên vẫn còn nhiều khó khăn cần tập trung tháo gỡ để hoàn thành mục tiêu đề ra. Từ những đánh giá về kết quả đạt được và một số tồn tại, hạn chế trong xây dựng nông thôn mới trên địa bàn xã Châu Khê, bài viết đề xuất một số giải pháp cơ bản nhằm đưa xã Châu Khê sớm về đích trên con đường xây dựng nông thôn mới.

Những kết quả đạt được

Những năm qua, Đảng bộ và chính quyền xã Châu Khê đã triển khai nhiều giải pháp thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội và thực hiện hiệu quả Chương trình xây dựng nông thôn mới. Các chương trình, dự án được lồng ghép phù hợp, giúp nâng cao nhận thức của cán bộ và Nhân dân; hạ tầng được đầu tư; sản xuất chuyển dịch theo hướng hàng hóa; đời sống văn hóa – xã hội, quốc phòng – an ninh có nhiều chuyển biến tích cực.

Nhân dân xã Châu Khê chung tay làm đường giao thông.

Phong trào xây dựng nông thôn mới đạt kết quả rõ nét nhờ sự đồng thuận của người dân. Riêng năm 2024, Nhân dân xã Châu Khê (cũ) hiến 2.560m2 đất, 235 cây trồng, tháo dỡ 1.322m tường rào (trị giá 557,6 triệu đồng); xã Lạng Khê (cũ) có 133 hộ hiến đất, tài sản trên đất trị giá hơn 416 triệu đồng. Giáo dục được quan tâm với 3/4 trường ở Châu Khê (cũ) và 3/3 trường ở Lạng Khê (cũ) đạt chuẩn quốc gia. Công tác y tế, văn hóa – xã hội, gìn giữ bản sắc và xây dựng nếp sống văn minh được đẩy mạnh. Hoạt động môi trường duy trì hiệu quả qua mô hình “Ngày thứ 7 chung tay xây dựng nông thôn mới” với gần 8.000 lượt người tham gia. Năm 2024, xã Châu Khê (cũ) đạt 76% gia đình văn hóa, 7/9 thôn đạt khu dân cư văn hóa; xã Lạng Khê (cũ) đạt 80% gia đình văn hóa và 5/7 thôn đạt khu dân cư văn hóa. An ninh trật tự được giữ vững, nhất là mô hình “xã Biên giới sạch về ma túy”.

Những kết quả này có được nhờ sự lãnh đạo kịp thời của cấp ủy, chính quyền; tuyên truyền hiệu quả; phát huy dân chủ và tạo sự đồng thuận cao trong Nhân dân. Tuy vậy, xã Châu Khê còn 6/19 tiêu chí chưa hoàn thành. Là xã khu vực III, địa hình phức tạp, hạ tầng giao thông còn yếu; quỹ đất sản xuất ít, thu nhập thấp (27,2 triệu đồng/người), tỷ lệ nghèo cao, đặc biệt đồng bào Đan Lai gần như 100% hộ nghèo. Điều kiện kinh tế khó khăn gây hạn chế trong huy động nguồn lực. Bộ tiêu chí giai đoạn 2021-2025 nâng nhiều chỉ tiêu, nhất là thu nhập, giảm nghèo, cùng với quy định sau đạt chuẩn sẽ không còn hỗ trợ, khiến phong trào có lúc chững lại.

Một số giải pháp đưa Châu Khê về đích trong xây dựng nông thôn mới

Nâng cao nhận thức của các ngành, đoàn thể, chính quyền và Nhân dân về xây dựng nông thôn mới: Tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền để các ngành, đoàn thể và chính quyền các cấp, đặc biệt ở cơ sở, nhận thức rõ vai trò chủ thể của người dân trong xây dựng nông thôn mới. Qua đó giúp người dân hiểu ý nghĩa, sự cần thiết của Chương trình, khắc phục tâm lý trông chờ, ỷ lại và khuyến khích tinh thần chủ động vươn lên. Với vùng khó khăn, cần làm rõ rằng các cơ chế, chính sách đều hướng đến mục tiêu giảm nghèo, phát triển toàn diện và nâng cao đời sống bền vững cho người dân.

Phát huy vai trò tiên phong, gương mẫu của cán bộ, đảng viên: Đảng ủy xã Châu Khê xác định cán bộ, đảng viên phải đi đầu, nêu gương trong mọi việc để tạo niềm tin và sự đồng thuận của Nhân dân, giúp Chương trình thực hiện thực chất. Trong tuyên truyền, bên cạnh việc “đi từng ngõ, gõ từng nhà”, cán bộ, đảng viên cần lắng nghe tâm tư, nguyện vọng chính đáng của người dân và kịp thời giải quyết các vấn đề phát sinh một cách thấu tình, đạt lý.

Phát huy vai trò cộng đồng dân cư trong xây dựng nông thôn mới: Người dân giữ vai trò then chốt, quyết định hiệu quả Chương trình xây dựng nông thôn mới, bởi mục tiêu cuối cùng là nâng cao đời sống chính họ. Việc khẳng định người dân là chủ thể phù hợp với quan điểm “lấy dân làm gốc” của Đảng. Người dân trực tiếp tham gia, giám sát, quyết định các hoạt động và thụ hưởng thành quả, góp phần làm đổi thay diện mạo nông thôn theo hướng văn minh, tiến bộ.

Châu Khê là xã đặc biệt khó khăn vùng biên giới và là xã có diện tích lớn của tỉnh Nghệ An.

Thời gian tới, để Châu Khê sớm đạt chuẩn nông thôn mới, cần tiếp tục phát huy vai trò cộng đồng. Người dân chủ động bàn bạc, lựa chọn công trình, nhiệm vụ thiết thực phục vụ sản xuất – đời sống, gắn với ứng dụng khoa học kỹ thuật và phát triển sản phẩm đặc trưng, tạo chuyển biến rõ nét về chất lượng cuộc sống.

Xác định mục tiêu phù hợp để hoàn thành từng tiêu chí nông thôn mới: Là xã biên giới còn khó khăn, Châu Khê cần xác định mục tiêu cụ thể, phù hợp để xây dựng kế hoạch và phân bổ nguồn lực hiệu quả. Bên cạnh mục tiêu chung, mỗi năm phấn đấu hoàn thành ít nhất một tiêu chí mới; đồng thời giữ vững và nâng cao các tiêu chí đã đạt. Cần phân định rõ nhiệm vụ của cấp xã, phần việc của Nhân dân và nội dung Nhà nước – Nhân dân cùng làm, nhằm huy động tối đa sức dân. Với phương châm “nhiều thôn, bản đạt sẽ có xã đạt”, cần chọn thôn, bản thuận lợi làm điểm để tạo động lực lan tỏa.

Đẩy mạnh sản xuất, tạo sinh kế và nâng cao thu nhập cho người dân: Là xã thuần nông, Châu Khê cần đẩy mạnh khuyến nông, khuyến lâm, chuyển giao kỹ thuật nhằm tăng năng suất cây trồng, giảm dịch bệnh. Do quỹ đất nông nghiệp hạn chế, xã phải tận dụng tốt các tiềm năng sẵn có, nhất là phát triển nghề truyền thống mây tre đan ở Bản Diềm. Mô hình hợp tác xã giúp tận dụng lao động nhàn rỗi, giữ gìn bản sắc, nhưng hiện gặp khó về đầu ra, thiếu lao động trẻ. Vì vậy, cần mở lớp đào tạo nghề, hỗ trợ thị trường và gắn sản xuất với du lịch cộng đồng để phát triển bền vững.

Phong trào xây dựng nông thôn mới đã giúp diện mạo Châu Khê khởi sắc, đời sống người dân từng bước nâng lên. Dù còn nhiều khó khăn, nhưng với quyết tâm của cấp ủy, chính quyền và Nhân dân, cùng việc triển khai đồng bộ các giải pháp, tin tưởng rằng Châu Khê sẽ về đích, trở thành xã đạt chuẩn nông thôn mới trong thời gian sớm nhất.

Ths PHẠM THỊ LAN HƯƠNG – Trường Chính trị tỉnh Nghệ An

(Theo Tạp chí in VHDNVN tháng 12/2025)