Đồng thầy Trần Mỹ Lệ người bảo tồn những nét cổ của văn hóa tín ngưỡng thờ mẫu người việt

VHDN: Gặp đồng thầy Trần Mỹ Lệ – Thủ nhang Đền thờ Mẫu Thoải Phúc Xá Vọng Từ – Số 423, tổ 11, khu phố 2, hẻm 625, phường Long Bình Tân, TP. Biên Hoà, tỉnh Đồng Nai trong chương trình “Ngàn năm di sản văn hóa Việt” , phóng viên Văn hóa Doanh nghiệp Việt Nam có cuộc trò chuyện cùng chị xoay quanh vấn đề bảo tồn và phát huy di sản văn hóa tín ngưỡng thờ Mẫu.

Với pháp danh Trần Như Ẩn, là hậu duệ tiếp nối của một gia đình có truyền thống theo Phật Thánh và căn đồng số lính, theo chị bản thân mỗi đồng thầy, thanh đồng cần làm gì để được thực hành tín ngưỡng?

Đồng thầy Trần Mỹ Lệ: Với tôi, trước hết bản thân mỗi người phải tu tâm dưỡng tính, giữ cho tâm luôn vững và sáng để vượt qua những cám dỗ vật chất cũng như khổ nạn cơ hàn. Tu dưỡng không có nghĩa chỉ là đặt niềm tin vào Thánh Mẫu và cũng không phải thờ cúng với nhiều lễ vật. Tu có nghĩa là phải học hỏi, học cái nghĩa cái tình, học mọi người, học mọi lúc mọi nơi, tu dưỡng đạo đức. Ngoài nỗ lực của bản thân để trở thành một người vừa có tài, vừa có tâm, tôi còn luôn răn dạy con cháu mình tu dưỡng đạo đức, tu tâm. Trong mỗi việc làm hàng ngày của mình tôi đều cứu giúp, khai sáng cho những người còn u mê, chưa có tín ngưỡng hoặc là thất tín hay cuồng tín, thậm chí đang đi sai đường. Mỗi việc tôi làm đều xuất phát từ cái tâm, cứu giúp muôn dân chứ không phải để trục lợi.

Hiện nay, trong thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu đang nở rộ hiện tượng “đồng đua”, “đồng đú” với những biểu hiện lệch lạc, chị nghĩ sao về hiện tượng này?

Đồng thầy Trần Mỹ Lệ: Đã nhiều năm tín ngưỡng thờ Mẫu và hát Chầu văn bị kỳ thị và xem là một hình thức mê tín dị đoan. Nhiều người chỉ mới ra hầu được vài ba tháng đã cho mình thành đồng, thậm chí không hiểu gì về lịch sử và nguyên tắc của tín ngưỡng này cũng tự xưng là đồng. Thậm chí, có tình trạng người mang danh thanh đồng đi thực hành nghi lễ với ý nghĩ bỗng dưng có tiền bách gia trăm họ chảy vào túi dễ dàng, còn người dân bị cuồng tín, bỏ tiền ra như một sự mặc cả với thánh thần để “mua” mong muốn của mình thành hiện thực. Cũng bởi vì có không ít người hành đạo nhưng không hiểu về đạo, không hiểu về Tín ngưỡng thờ Mẫu hoặc cố tình lợi dụng Thánh để trục lợi cá nhân. Vì vậy, thực hành nghi lễ sai, làm sai lệch giá trị của đạo Mẫu khiến tôi không khỏi băn khoăn, trăn trở. Với tôi, Phật, Thánh đã giao cho những người trần mắt thịt như tôi trách nhiệm làm phúc cứu người, vì vậy mình phải nhất tâm tuân theo. Đây là căn duyên, thực sự phải làm thì nên làm nếu làm trái sẽ xảy ra nhiều chuyện không an.

Để tín ngưỡng thờ Mẫu thực sự phát huy giá trị, theo chị bản thân mỗi đồng thầy , thanh đồng cần phải làm gì?

Đồng thầy Trần Mỹ Lệ: Để tín ngưỡng thờ Mẫu của người Việt phát triển thành đạo Mẫu, tôi cho rằng đạo Mẫu cũng giống như đạo Phật hay đạo Giáo cần đủ 3 yếu tố là thần chủ, học thuyết và quần chúng. Đạo Mẫu của Việt Nam cũng có thần chủ là Mẫu Liễu Hạnh. Đạo Mẫu cũng có hàng nghìn con cha con mẹ phụng sự Thánh Mẫu. Đạo Mẫu vẫn dùng kinh Phật làm học thuyết của mình để răn dạy con cháu, khuyên con cháu tu tâm dưỡng tính tích đức hành thiện trở thành một người tốt. Việc chấn chỉnh nghi lễ, đạo pháp, phát huy những giá trị nhiều mặt của đạo Mẫu đang là yêu cầu, nguyện vọng của xã hội và tín đồ đạo Mẫu hiện nay nhằm hạn chế sự tản mạn, tùy tiện, và lợi dụng buôn thần bán thánh, mê tín dị đoan trong thực hành nghi lễ.

Bất cứ tín ngưỡng nào, tôn giáo nào cũng đều khuyên con người ta hướng thiện. Là một trong những người tham gia bảo tồn và gìn giữ nét đẹp văn hóa đạo Mẫu, đưa tục thờ Mẫu đến gần hơn với người dân cả nước tôi nghĩ đã đến lúc chúng ta phải hành động cụ thể. Đó là đưa các thanh đồng vào tổ chức như các câu lạc bộ, gắn với sự quản lý của cơ sở địa phương, gắn với pháp luật, quy định của Nhà nước. Đối với cơ quan quản lý như các Sở Văn hóa, cần được trang bị đủ kiến thức về loại hình văn hóa tâm linh này để phân biệt được thế nào là hầu đồng đúng, từ đó đưa ra những quy định, quy chuẩn quản lý để định hướng cho những người thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu.

Cảm ơn chị về cuộc trò chuyện !

HỒNG NHUNG (thực hiện)