Người phụ nữ 15 năm thay người chết đi kiện

VHDN: Bà Nguyễn Thị Thấu, ngụ tại phường Phú Tài, thành phố Phan Thiết, tỉnh Bình Thuận vừa có đơn kêu cứu khẩn cấp gửi đến tòa soạn Tạp chí Văn hóa Doanh nghiệp Việt Nam, trình bày và mong được sự lên tiếng của công luận vì cho rằng bản thân gần như kiệt quệ cả về vất chất và tinh thần khi bà ròng rã thay mẹ ruột (đã chết) theo đuổi vụ kiện hành chính về đất đai xảy ra từ năm 1987 ở thế kỷ trước đến nay vẫn chưa được giải quyết.

Đất có nguồn gốc, chính quyền “không có thẩm quyền” xử lý

Theo nội dung đơn, năm 1943 bà Nguyễn Thị Đồng mua 15ha đất của ông Huỳnh Văn Điểu theo giấy mua bán viết bằng chữ Hán (dịch thuật tiếng Việt ngày 18/3/2010 do ông Võ Văn Lợi – Công ty TNHH Thế giới mới dịch). Sau đó bà Đồng giao 15ha đất cho ông Tiết và bà Cái canh tác, sản xuất. (Bà Đồng là mẹ ruột của ông Nguyễn Văn Tiết; bà Nguyễn Thị Cái là vợ ông Tiết). Năm 1979 toàn bộ 15ha đất trên được nhập vào Hợp tác xã 5 (HTX) Hàm Hiệp để hợp tác làm chung, ăn chia. Do sản xuất không có hiệu quả, năm 1981 HTX5 giao đất lại cho gia đình ông Tiết, bà Cái để tự sản xuất. Đến năm 1983 HTX5 giải thể nên 15ha đất được giao cho ông Nguyễn Văn Tiết (thường gọi là Bảy Tít). Diện tích 15 ha đất này được nhà nước đo đạc lập tại bản đồ Xứ Đồng Bà Thìn – Tư Lực – Bảy Tít, lòng hồ đập Cẩm Hang, tại tờ bản đồ số 1 và 2 – bản đồ 299.

Bà Cái cho rằng, cơ quan có thẩm quyền đã vi phạm quy định tại điểm C, mục 3 – thu hồi đất theo Quyết định số 201-CP ngày 01/7/1980 của Hội đồng Chính phủ về việc thống nhất quản lý ruộng đất và tăng cường công tác quản lý ruộng đất trong cả nước.

Bà Thấu bên chồng đơn kiện.

Đối với việc thi công công trình Hồ Cẩm Hang năm 1987, Chủ Dự án và đơn vị thi công chưa xây dựng thiết kế kỹ thuật, thiết kế thi công, chưa xác định rõ tọa độ, mốc cao, địa giới, diện tích chiếm đất, đất dự phòng và bản đồ thiết kế kỹ thuật để làm cơ sở xin cấp đất, xây dựng phương án hỗ trợ công khai hoang, bồi thường hoa màu, nhà cửa của người dân. Vì lẽ đó gia đình bà Cái cùng 11 hộ dân có đất canh tác, cây trồng, nhà cửa nằm trong khu vực xây dựng hồ chứa nước bị lấy đất làm hồ, đã làm đơn khiếu nại đến UBND tỉnh Thuận Hải (nay là tỉnh Bình Thuận) để được xem xét, giải quyết bồi thường, hỗ trợ.

Trong giai đoạn xây dựng hồ Cẩm Hang từ năm 1987 đến năm 1990 hoàn thành. Tại thời điểm này chỉ có 11 hộ dân có đất nằm trong diện tích hồ chứa nước bị thu hồi, sau khi khiếu nại đã được hỗ trợ bồi thường. Tuy nhiên gia đình bà Lê Thị Cái không được bồi thường vì lý do, diện tích 15ha đất của gia đình bà Cái được xác định nằm ngoài quy hoạch đất xây dựng hồ chứa nước Cẩm Hang.

Thế nhưng, thời gian từ năm 1987 đến năm 1989, gia đình bà Cái bị bắt buộc thực hiện yêu cầu của UBND huyện Hàm Thuận Bắc tại Quyết định số 165/QĐ-UB ngày 30/5/1987, là phải di dời ra khỏi khu vực chịu ảnh hưởng môi trường độc hại và rủi ro tai nạn trong quá trình thi công hồ chứa nước Cẩm Hang. Thời điểm này đất của gia đình bà Cái không bị thu hồi để xây dựng hồ Cẩm Hang, trong đơn nêu “thời gian từ 1987 đến 1989 gia đình tôi đã không sản xuất trồng cây được vì lý do nêu trên”. Cho đến năm 1990, Công ty kỹ thuật công trình thủy lợi Bình Thuận hoàn thành hồ Cẩm Hang và đưa vào sử dụng, lúc này gia đình bà Cái quay lại đất ruộng của mình tiếp tục canh tác, sản xuất trên diện tích 15 ha nói trên.

Từ năm 1991 đến năm 2004, ông Nguyễn Văn Cấu (thường gọi là Nết) là con ruột của ông Tiết, bà Cái đã gặp trưởng Hội đồng kiểm soát, chủ nhiệm và cán bộ địa chính HTX5 để đăng ký cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (GCNQSDĐ) đối với 15ha đất canh tác của gia đình, nhưng các ông trên trả lời bằng miệng phần đất nằm trong hồ Cẩm Hang nên không giải quyết.

Tuy nhiên, trong khoảng thời gian từ 2002 đến năm 2007 UBND huyện Hàm Thuận Bắc đã cấp Giấy CNQSDĐ cho các hộ dân, gồm các ông: Nguyễn Quang Phú, Thái Văn Dục và ông Thái Văn Hòa. Trong đơn trình bày của bà Lê Thị Cái, vị trí các thửa đất của 3 hộ dân trên gồm 4ha trong tổng số 15ha đất mà bà Nguyễn Thị Đồng (mẹ chồng của bà Cái) đã mua của ông Huỳnh Văn Điểu từ năm 1943.

Do tuổi cao sức yếu, bệnh hiểm nghèo và phải đi lại nhiều nơi, nhiều chỗ nên bà Lê Thị Cái đã ủy quyền cho con gái ruột là bà Nguyễn Thị Thấu đại diện ủy quyền, tiếp tục khởi kiện quyết định hành chính về quản lý đất đai số 3232/QĐ-UBND ngày 22/11/2018 của Chủ tịch UBND tỉnh Bình Thuận; Đồng thời, khởi kiện quyết định số 1015/ QĐ- UBND ngày 15/9/2017 của Chủ tịch UBND huyện Hàm Thuận Bắc về việc giải quyết khiếu nại của bà Lê Thị Cái, thường trú tại thôn Đại Thiện, xã Hàm Hiệp, huyện Hàm Thuận Bắc.

Người mất đất chạy theo “Quả bóng trách nhiệm”

Để đòi lại 15 ha đất của gia đình bị buộc phải di dời chỗ ở vào năm 1987 để thi công hồ Cẩm Hang, do không có quyết định thu hồi đất, không được bồi thường, nên ngày 9/6/2014 bà Nguyễn Thị Thấu làm đơn khởi kiện, yêu cầu UBND huyện Hàm Thuận Bắc hoán đổi bằng việc giao đất có cùng mục đích sử dụng với loại đất đã giao cho Công ty TNHH MTV khai thác công trình thủy lợi Bình Thuận tại thôn Đại Lộc, xã Hàm Hiệp với diện tích 11ha để gia đình sản xuất. Đồng thời đề nghị buộc các ông Nguyễn Quang Phú, ông Trương Văn Tâm và ông Lê Văn Thuận là những người đã được UBND huyện Hàm Thuận Bắc cấp GCNQSDĐ trả lại đất với diện tích 4ha cho gia đình bà.

Văn tự mua bán đất.

Đến ngày 31/12/2014, Chủ tịch UBND huyện Hàm Thuận Bắc có Công văn số 3052/UBND-NC trả lời không thụ lý đơn khiếu nại của bà Nguyễn Thị Thấu, với lý do hết thời hiệu khiếu nại; diện tích khu đất thu hồi thi công công trình hồ Cẩm Hang, gia đình bà Cái không đăng ký, kê khai quyền sử dụng đất; thời điểm thi công công trình hồ Cẩm Hang chưa có Luật Đất đai và UBND tỉnh Thuận Hải (nay là tỉnh Bình Thuận) cũng không có quyết định thu hồi đất, kiểm kê bồi thường như hiện nay. Đối với diện tích 4ha UBND huyện Hàm Thuận Bắc đã giao GCNQSDĐ cho các hộ gia đình ông Nguyễn Quang Phú, ông Trương Văn Tâm và ông Lê Văn Thuận, UBND huyện Hàm Thuận Bắc trả lời không thuộc thẩm quyền giải quyết của UBND huyện Hàm Thuận Bắc và đề nghị bà Thấu khởi kiện tại Tòa án nhân dân huyện để được xem xét giải quyết.

Theo hướng dẫn, bà Thấu tiếp tục gửi đơn khiếu nại đến UBND tỉnh Bình Thuận. Ngày 28/01/2016 UBND tỉnh Bình Thuận có Công văn số 366/ VP-BTCD chuyển Đơn khiếu nại của bà Nguyễn Thị Thấu, khiếu nại đối với 15 ha đất công trình đập Cẩm Hang, yêu cầu bồi thưởng, hỗ trợ hoặc cấp lại đất cho gia đình sản xuất ổn định cuộc sống; xem xét giải quyết việc UBND huyện Hàm Thuận Bắc cấp GCNQSDĐ cho người khác trên diện tích đất của gia đình bà. Một lần nữa, chủ tịch UBND huyện Hàm Thuận Bắc ra Thông báo số 165/TB-UBND ngày 28/3/2016 thông báo nội dung khiếu nại của bà Thấu không đủ điều kiện để thụ lý giải quyết (do hết thời hiệu khiếu nại).

Không đồng ý với việc xử lý khiếu nại của UBND huyện Hàm Thuận Bắc, bà Thấu tiếp tục gửi đơn khiếu nại đến UBND tỉnh Bình Thuận. Đến ngày 17/3/2017, UBND tỉnh Bình Thuận có Công văn số 1168/ VP-NC thông báo ý kiến chỉ đạo của lãnh đạo UBND tỉnh, “Giao UBND huyện Hàm Thuận Bắc xem xét thụ lý, giải quyết khiếu nại lần đầu đơn của bà Lê Thị Cái theo đúng quy định pháp luật”. Ngày 15/9/2017, Chủ tịch UBND huyện Hàm Thuận Bắc có Quyết định số 10151/ QĐ-UBND giải quyết khiếu nại lần đầu đối với bà Lê Thị Cái “Không chấp thuận nội dung đơn của bà Lê Thị Cái khiếu nại yêu cầu nhà nước bồi thường 11 ha đất ruộng trong khu vực đập Cẩm Hang với lý do: nội dung đơn khiếu nại không phù hợp với chủ trương của nhà nước tại thời điểm thu hồi đất năm 1987 để triển khai xây dựng công trình đập Cẩm Hang, nhà nước không có chủ trương bồi thường về đất”.

Đối với việc bà Cái đòi lại 4ha mà UBND huyện Hàm Thuận Bắc đã cấp GCNQSDĐ cho các hộ khác, UBND huyện Hàm Thuận Bắc trả lời: Nội dung này là tranh chấp quyền sử dụng đất đã có GCNQSDĐ không thuộc thẩm quyền của UBND huyện Hàm Thuận Bắc mà thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án, đề nghị bà Cái gửi đơn khiếu kiện đến Tòa án để được xem xét, giải quyết theo quy định của luật pháp.

Người mất đất theo kiện ốm bệnh và… chết

Với niềm tin vào sự công bằng vào pháp luật, tin vào trách nhiệm của lãnh đạo huyện Hàm Thuận Bắc, của tỉnh Bình Thuận cũng như các cán bộ giải quyết sự việc, tính từ năm 2013 đến nay bà Lê Thị Cái cùng con gái đã 9 lần gửi đơn khiếu nại đến các cấp chính quyền tỉnh Bình Thuận. Tuy nhiên cho đến nay sự việc vẫn chỉ được đẩy từ tỉnh xuống huyện, từ huyện sang đơn vị khác một cách khó hiểu. Năm 2021, bà Lê Thị Cái đã trút hơi thở cuối cùng sau thời gian dài chờ đợi trách nhiệm giải quyết của chính quyền tỉnh Bình Thuận. Bà Nguyễn Thị Thấu đại diện ủy quyền của mẹ, tiếp tục thay người chết đi khiếu kiện…

Do không đồng ý với Quyết định số 10151/QĐ-UBBT ngày 15/9/2017 của Chủ tịch UBND huyện Hàm Thuận Bắc, ngày 4/10/2017 bà Thấu tiếp tục gửi đơn khiếu nại việc ban hành quyết định này, đến ngày 25/10/2017 Chánh thanh tra tỉnh Bình Thuận có Công văn số 1424/QĐ-TTBT, kiểm tra xác minh làm rõ nội dung đơn khiếu nại của bà Thấu, lập tổ xác minh thời gian là 45 ngày làm việc, đồng thời ngày 26/10/2017 UBND tỉnh Bình Thuận có công văn thông báo về việc thụ lý giải quyết khiếu nại số 331/TB-UBND.

Ngày 21/7/2018 bà Thấu tiếp tục gửi đơn đến UBND tỉnh Bình Thuận thì đến ngày 8/8/2018 Văn phòng UBND tỉnh Bình Thuận ban hành Công văn số 4135/VP-BT đề nghị UBND huyện Hàm Thuận Bắc kiểm tra, rà soát lại vụ việc, thế nhưng sự việc đã không được giải quyết.

Ngày 4/9/2018 bà Thấu tiếp tục gửi đơn khiếu nại đến Tỉnh ủy Bình Thuận, đến ngày 7/9/2018 Văn phòng Tỉnh ủy Bình Thuận gửi Giấy báo số 548/GB-VPTU đã chuyển đơn đến UBND huyện Hàm Thuận Bắc chỉ đạo kiểm tra, xem xét, giải quyết.

Ngày 7/11/2018 UBND tỉnh Bình Thuận tiến hành đối thoại giải quyết khiếu nại. Bà Thấu cho biết, tại buổi làm việc lãnh đạo địa phương đã không giới thiệu thành phần tham dự, khi kết thúc buổi đối thoại cũng không đọc lại biên bản cho mọi người cùng nghe. Đồng thời cũng không giao biên bản ngay tại buổi làm việc mà hẹn đến chiều lấy sau. Bà Thấu khẳng định “Sau khi nhận được tôi đọc lại biên bản đối thoại thì hoàn toàn không đúng tại buổi đối thoại”.

Bà Thấu không đồng ý với nội dung biên bản đối thoại vì cho rằng không đúng sự thật nên ngày 11/11/2018 đã gửi đơn đến Bí thư Tỉnh ủy Bình Thuận, Ủy Ban Mặt Trận Tổ Quốc Việt Nam tỉnh và Chủ tịch UBND tỉnh Bình Thuận về quy trình đối thoại, ký nhận biên bản đối thoại. Cho đến ngày 22/11/2018 Chủ tịch UBND tỉnh Bình Thuận ban hành Quyết định 3232/QĐ-UBND về việc giải quyết khiếu nại của bà Lê Thị Cái, ngụ tại thông Đại Thiện, xã Hàm Hiệp, huyện Hàm Thuận Bắc, tỉnh Bình Thuận. Nội dung Quyết định ghi: “Không chấp thuận nội dung đơn của bà Lê Thị Cái khiếu nại Quyết định số 10151/QĐ-UBND ngày 15/9/2017 của Chủ tịch UBND huyện Hàm Thuận Bắc giải quyết khiếu nại lần đầu về lĩnh vực đất đai…

Cho đến nay, bà Thấu vẫn tin tưởng vào chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước và hy vọng sự việc của gia đình bà sẽ sớm được cơ quan chức năng và các cấp chính quyền quan tâm xem xét một cách có trách nhiệm về những khúc mắc mà 15 năm nay chưa đến hồi kết. “Tôi tuyệt đối tin và sự công minh của Đảng và Nhà nước cũng như sự công bằng của pháp luật, được giải quyết thấu đáo bản thân tôi cũng yên tâm và mẹ tôi dưới suối vàng cũng mát mặt”, bà Thấu ngậm ngùi chia sẻ.

Theo Tạp chí in VHDNVN tháng 12/2023

(Nguyên Phong)