Nhiều nghìn tỷ đồng của Chương trình nông thôn mới bị kiểm toán đề nghị xử lý

Chương trình nông thôn mới là một trong những nội dung kiểm toán trọng tâm

Tổng Kiểm toán Nhà nước Ngô Văn Tuấn khẳng định: “Các chương trình mục tiêu quốc gia, trong đó có Chương trình nông thôn mới là một trong những nội dung kiểm toán trọng tâm, được Kiểm toán Nhà nước quan tâm chỉ đạo các đơn vị đưa vào kế hoạch kiểm toán. Thông qua kiểm toán, Kiểm toán Nhà nước đã chỉ ra các hạn chế, bất cập cũng như kiến nghị điều chỉnh công tác quản lý, sửa đổi cơ chế, chính sách bất cập để nâng cao hơn nữa hiệu quả triển khai Chương trình.

Năm 2023, Kiểm toán Nhà nước chuyên ngành IV đã thực hiện kiểm toán Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021-2025 tại Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (Bộ NN&PTNT) và các địa phương: Phú Thọ, Hà Nội, Hải Dương, Hải Phòng, Thanh Hóa, Bình Phước, TP. HCM, Bình Dương, Đồng Nai, Bà Rịa – Vũng Tàu, Tây Ninh, Vĩnh Long, Cần Thơ.

Theo kết quả kiểm toán, Bộ NN&PTNT triển khai thực hiện nhiệm vụ xây dựng, trình Thủ tướng Chính phủ ban hành quyết định quy định chi tiết nguyên tắc, tiêu chí, định mức phân bổ vốn ngân sách Trung ương (NSTƯ) và tỷ lệ vốn đối ứng từ ngân sách địa phương còn chậm so với kế hoạch được giao tại Quyết định số 1689/QĐ-TTg ngày 11/10/2021 của Thủ tướng Chính phủ; chậm trình Thủ tướng phê duyệt ban hành Bộ tiêu chí đánh giá phân hạng sản phẩm OCOP; chưa hoàn thành việc xây dựng chỉ số, biểu mẫu giám sát, đánh giá Chương trình nông thôn mới (NTM) theo quy định tại Điều 32 Nghị định số 27/2022/NĐ-CP ngày 19/04/2022 của Chính phủ…

Bên cạnh đó, Bộ NN&PTNN chưa chủ trì, phối hợp với các bộ, cơ quan trung ương, địa phương liên quan lập Kế hoạch Chương trình giai đoạn 05 năm gửi Bộ Kế hoạch và Đầu tư (KH&ĐT), Bộ Tài chính theo quy định tại Nghị định số 27/2022/NĐ-CP ngày 19/04/2022 của Chính phủ làm cơ sở để trình Thủ tướng giao kinh phí sự nghiệp giai đoạn 05 năm trong cơ cấu vốn NSTƯ cho cơ quan chủ quản Chương trình…

Một số chỉ tiêu chưa đạt, kiến nghị xử lý nhiều nghìn tỷ đồng

Theo kết quả kiểm toán, tại 13 địa phương được kiểm toán, kết quả thực hiện một số chỉ tiêu chưa đạt so với chỉ tiêu, kế hoạch được Thủ tướng Chính phủ giao tại Quyết định số 653/QĐ-TTg ngày 28/05/2022…

Bên cạnh đó, qua kiểm toán, Kiểm toán Nhà nước (KTNN) đã kiến nghị xử lý tài chính 145,728 tỷ đồng, trong đó thu hồi nộp ngân sách các khoản chi sai quy định 46,3 tỷ đồng; thu hồi kinh phí thừa 36,724 tỷ đồng; giảm thanh toán 6,597 tỷ đồng…

Theo Phó Vụ trưởng Vụ Tổng hợp, KTNN Trần Trí Thành, nguyên Phó Kiểm toán trưởng KTNN chuyên ngành IV, Trưởng Đoàn kiểm toán Chương trình NTM giai đoạn 2021-2025 thì, việc thực hiện cơ chế huy động vốn, cơ chế lồng ghép các nguồn vốn thực hiện Chương trình tại một số địa phương: Chưa ban hành cơ chế lồng ghép nguồn vốn giữa các chương trình mục tiêu và các chương trình, dự án khác trên địa bàn theo quy định tại Điều 10 Nghị định số 27/2022/NĐ-CP; chưa lập danh mục chi tiết các dự án thuộc Chương trình, danh mục các dự án lồng ghép mục tiêu, đối tượng của Chương trình.

“Đơn vị tổ chức kiểm toán cho biết, cơ chế lồng ghép nguồn vốn giữa các chương trình mục tiêu và các chương trình, dự án khác là vấn đề khó và là thách thức chung của các địa phương trong triển khai Chương trình. Để có cách làm thống nhất, hiệu quả đòi hỏi Bộ NN&PTNT, các bộ, ngành chức năng phải có hướng dẫn, cũng như địa phương phải phát huy tinh thần chủ động, sáng tạo trong thực hiện nhiệm vụ được giao”, ông Trần Trí Thành cho biết.

Nhiều văn bản bất cập

Qua kiểm toán cho thấy, một số văn bản hướng dẫn thực hiện Chương trình NTM hiện nay còn có những bất cập, hạn chế gây khó khăn, vướng mắc cho các địa phương trong tổ chức, triển khai thực hiện Chương trình.

Đơn cử, Bộ Kế hoạch và Đầu tư chậm trình Chính phủ ban hành Văn bản sửa đổi, bổ sung Nghị định số 27/2022/NĐ-CP; chậm trình Chính phủ thông qua báo cáo phân bổ vốn NSTW năm 2022; chưa hoàn thành thiết lập Hệ thống giám sát, đánh giá chương trình MQTG theo quy định tại Điều 32 Nghị định số 27/2022/NĐ-CP…

KTNN cũng phân tích: Thông tư số 53/2022/TT-BTC ngày 12/8/2022 quy định việc quản lý và sử dụng kinh phí sự nghiệp của Chương trình giai đoạn 2021-2025 từ nguồn NSTW. Tuy nhiên, nội dung của Thông tư số 53/2022/TT-BTC chưa có hướng dẫn, quy định cụ thể về đối tượng áp dụng, nội dung chi, mức chi, chi các nội dung đặc thù…. đối với đối tượng sử dụng kinh phí sự nghiệp từ nguồn ngân sách địa phương…

Trong quá trình làm việc với đoàn kiểm toán của KTNN, cũng như tiếp nhận kết quả kiểm toán, đại diện Bộ NN&PTNT cùng các địa phương cho biết, những kết quả được KTNN chỉ ra là phù hợp, đúng với thực tế triển khai của địa bàn vừa qua; đồng thời cho biết sẽ nghiêm túc tiếp thu, thực hiện theo kết luận, kiến nghị kiểm toán.

Mô hình tổ chức và cơ chế làm việc của Văn phòng Điều phối NTM cấp tỉnh ở các địa phương có sự khác nhau, chưa có sự thống nhất. Cán bộ làm công tác xây dựng NTM cấp xã chủ yếu là kiêm nhiệm và thường xuyên thay đổi nên ảnh hưởng đến việc tham mưu triển khai, theo dõi, tổng hợp thực hiện Chương trình ở cơ sở.

Bộ trưởng Lê Minh Hoan cũng đề nghị các bộ, ngành Trung ương, các địa phương tiếp tục rà soát, hoàn thiện hệ thống cơ chế, chính sách hỗ trợ xây dựng NTM nhằm kịp thời tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, đảm bảo phù hợp với điều kiện thực tế; huy động tối đa các nguồn lực thực hiện Chương trình xây dựng NTM; từng bước nâng cao chất lượng đời sống của người dân, thúc đẩy sự phát triển kinh tế ở nông thôn…