Văn hóa doanh nghiệp trong việc trích nộp bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế

VHDN: Bảo hiểm xã hội là trụ cột quan trọng của hệ thống an sinh xã hội quốc gia. Vì vậy, cần có biện pháp để nhanh chóng khắc phục tình trạng trốn đóng, nợ đóng bảo hiểm xã hội của các doanh nghiệp, nhằm bảo đảm quyền lợi hợp pháp cho người lao động.

Ông Phan Văn Mến – Giám đốc Bảo hiểm xã hội thành phố Hồ Chí minh.

Theo báo cáo của Bảo hiểm xã hội Việt Nam (BHXH) tính đến 31/12/2018 cho thấy, số đối tượng có quan hệ lao động thuộc diện tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc của cả nước là 14,724 triệu người (trong đó, BHXH bắt buộc 14,45 triệu người, BHXH tự nguyện 271 nghìn người) đạt 102,27% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao; chiếm khoảng 30,4% lực lượng lao động trong độ tuổi. Tham gia BHTN 12,68 triệu người, đạt 101,1% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao; chiếm khoảng 26,2% lực lượng lao động trong độ tuổi. Tham gia BHYT 83,515 triệu người, đạt 102,3% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao; đạt tỷ lệ bao phủ BHYT toàn quốc 88,5% dân số (vượt 3,3% so với chỉ tiêu Thủ tướng Chính phủ giao tại Quyết định số 1167/QĐ-TTg). Công tác cấp sổ BHXH, thẻ BHYT 2 – Toàn quốc cấp được 14,62 triệu sổ BHXH, đạt tỷ lệ 99,35% tổng số người tham gia.

Riêng Bảo hiểm xã hội Thành phố Hồ Chí Minh (BHXH TP) tính đến 31/12/2018: Số người tham gia BHXH bắt buộc là 2.339.890 người, tăng 139.189 người (6,3%) so với năm 2017, tham gia BHYT 7.214.323 người, tăng 416.160 người (6,1%); tham gia BHTN 2.243.790 người, tăng 52.589 người (2,4%); tham gia BHXH tự nguyện 5.440 người, giảm 4.238 người.  Tỷ lệ dân số tham gia BHYT đạt 86,46%, vượt 1,86% so với chỉ tiêu Thủ tướng Chính phủ giao; đồng thời vượt 1,26% so với Nghị quyết số 35 của Hội đồng 2 nhân dân Thành phố. Tổng số thu BHXH, BHYT, BHTN là 58.708.390 triệu đồng, tăng 14% so với năm 2017 và đạt 101,34% so với kế hoạch Bảo hiểm xã hội Việt Nam giao, trong đó: thu BHXH bắt buộc 43.296.675 triệu đồng, thu BHYT 11.619.367 triệu đồng, thu BHTN 3.572.513 triệu đồng, thu BHXH tự nguyện 79.755 triệu đồng, thu lãi chậm đóng 140.080 triệu đồng.

Bên cạnh số thu đạt kế hoạch thì tình trạng trốn đóng, nợ đọng, bảo hiểm xã hội vẫn phổ biến, bao gồm nhiều loại hình doanh nghiệp, doanh nghiệp Nhà nước tập trung ở các ngành giao thông, xây dựng, các tập đoàn đang cơ cấu lại doanh nghiệp đến các đơn vị ngoài quốc doanh, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, các đơn vị nhỏ, siêu nhỏ cũng nợ.

Theo báo cáo của cơ quan Bảo hiểm Xã hội TP cho thấy, tình trạng nợ đọng bảo hiểm diễn ra ngày càng phổ biến và có chiều hướng gia tăng về số đơn vị, số tiền nợ. Số nợ BHXH, BHYT, BHTN là 1.313.570 triệu đồng, chiếm tỷ lệ nợ 1,85% so với kế hoạch thu. Nếu tình trạng nợ đóng bảo hiểm xã hội của các doanh nghiệp cứ kéo dài nhiều sẽ dẫn đến ảnh hưởng đến quỹ bảo hiểm xã hội, xâm hại đến quyền lợi của người lao động. Mặc dù nhiều biện pháp đã được thực hiện nhưng số nợ đóng, trốn đóng bảo hiểm xã hội vẫn không giảm, thậm chí ngày càng gia tăng. Nợ bảo hiểm xã hội cũng rất đa dạng và phức tạp như đóng bảo hiểm xã hội chưa đầy đủ, kịp thời, nợ kéo dài và với số tiền lớn làm ảnh hưởng tới các chế độ của người lao động. Có thể thấy, việc trốn đóng bảo hiểm xã hội cho người lao động đang là “bệnh” của các doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp tư nhân, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài.

Đánh giá về nguyên nhân dẫn đến tình trạng trốn đóng, nợ đọng bảo hiểm xã hội của các doanh nghiệp, ông Phan Văn Mến – Giám đốc Bảo hiểm xã hội thành phố Hồ Chí minh cho biết: Do tình hình khó khăn chung của nền kinh tế – xã hội nên các doanh nghiệp cũng bị ảnh hưởng nghiêm trọng trong hoạt động sản xuất kinh doanh. Trong khi đó, doanh nghiệp phải chịu áp lực lớn từ các khoản chi phí lương, bảo hiểm xã hội, duy trì sửa chữa máy móc… khiến nhiều doanh nghiệp không có khả năng tài chính để đóng đủ, đúng hạn tiền bảo hiểm xã hội. Tuy nhiên bên cạnh đó, nhiều chủ Doanh nghiệp nhận thức chưa đầy đủ, hoặc cố tình không hiểu về bảo hiểm xã hội, nhất là đối với doanh nghiệp tư nhân. Ngoài ra cơ chế, chính sách pháp luật còn chưa đầy đủ, chồng chéo, đặc biệt là khâu tổ chức thực thi chưa đủ chặt chẽ và nghiêm khắc để xử lý các trường hợp vi phạm cũng dẫn đến tình trang nợ đọng bảo hiểm xã hội kéo dài. Chính vì yếu tố này mà có không ít doanh nghiệp cố tình chậm đóng bảo hiểm xã hội nhằm chiếm dụng tiền để phục vụ đầu tư, kinh doanh hay cho các mục đích khác. Ngoài ra, tình trạng nợ ảo cũng là nguyên nhân dẫn đến tăng số nợ đọng bảo hiểm xã hội. Nợ ảo là khoản nợ không có thực những vẫn phải theo dõi, thể hiện trên báo cáo, tạo ra những số liệu không trung thực về tổng nợ bảo hiểm xã hội.

Bảo hiểm xã hội là trụ cột quan trọng của hệ thống an sinh xã hội quốc gia. Vì vậy, cần có biện pháp để nhanh chóng khắc phục tình trạng trốn đóng, nợ đóng bảo hiểm xã hội của các doanh nghiệp, nhằm bảo đảm quyền lợi hợp pháp cho người lao động. Trong thời gian tới BHXH TP phối hợp và tích cực thanh tra, kiểm tra, xử phạt; đồng thời tăng cường công tác tuyên truyền vận động đối với các doanh nghiệp và người lao động chấp hành tốt pháp luật. Từ đó nâng cao ý thức văn hóa kinh doanh của doanh nghiệp có ý thức trong việc trích nộp bảo hiểm xã hội và sắp tới Tòa án nhân nhân tối cao sẽ ra Nghị quyết riêng về thực hiện một số điều của luật hình sự liên quan đến tội trốn đóng, cố tình không đóng về lĩnh vực BHXH, BHYT, khi đó BHXH TP sẽ chuyển nhiều đơn vị cố tình vi pháp pháp luật trong lĩnh vực BHXH sang cơ quan công an đề nghị truy tố theo luật định.

Cùng với đó, tiếp tục ban hành các văn bản chỉ đạo, giải thích, hướng dẫn tuyên truyền thực hiện Luật Bảo hiểm xã hội, Bảo hiểm y tế, đặc biệt là các nội dung về giải quyết chế độ, chính sách cho người sử dụng lao động. Tiếp tục thực hiện quyết liệt cải cách thủ tục hành chính, áp dụng công nghệ thông tin trong quản lý bảo hiểm xã hội, đưa nền hành chính phục vụ nhân dân một các tối đa, hiệu quả, tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp, người dân trong việc thu, nộp và thực hiện giải quyết tốt chính sách bảo hiểm xã hội.

Đỗ Thuyên