Phòng chống cháy nổ các chung cư mini: Triển khai nhiều biện pháp cùng lúc

TP Hà Nội vừa mới ban hành yêu cầu các sở, ban, ngành TP và quận huyện tăng cường thực hiện quy định của pháp luật về xây dựng, kiểm soát an toàn nhà ở riêng lẻ nhiều tầng, nhiều căn hộ.

Trong đó, trọng tâm của văn bản chỉ đạo là giải quyết vấn đề đảm bảo về phòng cháy, chữa cháy.

Phát triển tràn lan, thiếu an toàn

Cho đến nay sau khi đã xảy ra được gần 2 tháng, nhưng người ta vẫn chưa hết rùng mình khi nhắc đến vụ cháy tang thương gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng tại tòa nhà chung cư mini phố Khương Hạ (Thanh Xuân, Hà Nội). Cơ quan chức năng xác định nguyên nhân cháy là do chập mạch điện trên đường dây dẫn điện tại khu vực bình ắc quy thuộc phần đầu xe mô tô sử dụng động cơ xăng (loại xe tay ga).

Tuy nhiên, nguyên nhân sâu xa của vấn đề là hệ quả của cả một thời gian dài sản phẩm chung cư mini bị buông lỏng từ cơ quan Nhà nước về thẩm định thiết kế và quản lý cấp phép xây dựng không tuân thủ đúng theo các quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật; đồng thời những quy định của pháp luật hiện hành đối với sản phẩm chung cư mini vẫn còn nhiều lỗ hổng.

Trong hệ thống các văn bản pháp luật, chung cư mini được cho phép tồn tại từ năm 2010 và được luật hóa vào Luật Nhà ở năm 2014. Nhưng thực tế loại hình sản phẩm này đã hình thành từ trước đó một thời gian dài và để hợp thức hóa cho nó, những nhà soạn luật đã đưa vào luật với những quy định chung chung, thiếu chi tiết. Từ đó chung cư mini đã phát triển một cách tràn lan với vỏ bọc là nhà ở riêng lẻ nhiều tầng, nhiều căn hộ tại các đô thị, đặc biệt là Hà Nội, TP Hồ Chí Minh…

Số liệu thống kê sơ bộ ở TP Hồ Chí Minh hiện có 42.200 căn hộ cho thuê dạng chung cư mini và Thủ đô Hà Nội có đến trên 2.000 dự án chung cư mini tập trung chủ yếu ở các quận trung tâm, nơi dân cư sinh sống đông đúc, hạ tầng quá tải. Không những vậy, chung cư mini còn trở thành một sản phẩm thương mại gây “sốt” đối với thị trường nhà ở trong thời gian gần đây, khi người dân đua nhau mua đi, bán lại bằng giấy tờ viết tay mà không có bất cứ sự bảo hộ nào từ pháp luật.

“Chung cư mini hầu hết đều được xây dựng trên đất xen kẹt, nằm trong ngõ hẻm, khu vực đông dân cư. Nhưng người tìm đến sản phẩm này đa phần là người ngoại tỉnh sống ở các đô thị mà chưa đủ điều kiện tài chính hoặc mua cho con cái ở trong khi đi học đại học. Sở dĩ sản phẩm này nó tạo ra sức hút trên thị trường bởi đồng thời đáp ứng được nhiều yếu tố: vị trí trung tâm, giá thành thấp hơn các sản phẩm khác… nhưng lại chứa đựng nhiều rủi ro cả về pháp lý và tính an toàn trong quá trình sử dụng” – Phó Chủ tịch Hiệp hội BĐS Việt Nam TS Nguyễn Văn Đính nhìn nhận.

Cần kiểm soát chặt chẽ

Mặc dù chung cư mini đã được pháp luật cho tồn tại, tuy nhiên lại không có quy định rõ ràng về tính thương mại của nó (cho phép mua bán hay cho thuê kinh doanh), bởi vậy người dân đã dễ dàng lách luật để biến nó trở thành một sản phẩm thương mại theo hình thức mua bán trao tay. Rủi ro ở đây chính là việc các văn bản pháp luật không có quy định nào về việc cấp sổ đỏ/sổ hồng cho những căn hộ nhà ở riêng lẻ như vậy.

Bên cạnh đó, đối với chủ đầu tư để tăng lợi nhuận nên đều xây dựng vượt tầng cho phép, trong quá trình vận hành, sử dụng, cơ sở hạ tầng xuống cấp không được nâng cấp, bảo dưỡng, bảo trì… gây mất an toàn cho cư dân sinh sống. Đặc biệt, vấn đề phòng cháy, chữa cháy gần như không được cả chủ đầu tư và người mua quan tâm, bởi vậy chung cư mini có công dụng, tiện lợi là vậy nhưng cũng tiềm ẩn rất nhiều rủi ro gây thiệt hại về tính mạng, tài sản của người dân.

Trước thực trạng mất an toàn trong vận hành, sử dụng chung cư mini, mới đây, UBND TP Hà Nội đã có văn bản yêu cầu các sở, ban, ngành và quận huyện của TP tăng cường thực hiện quy định của pháp luật về xây dựng, kiểm soát an toàn nhà chung cư cũ, nhà ở riêng lẻ nhiều tầng, nhiều căn hộ. Trong đó, nội dung trọng tâm là triển khai ngay các giải pháp để giảm thiểu nguy cơ mất an toàn phòng cháy chữa cháy liên quan đến quy định về diện tích để xe, khu vực sạc điện cho xe sử dụng điện và kiểm soát an toàn hệ thống động cơ, nhiên liệu.

“Tuy không còn là quá sớm, nhưng thời điểm này tôi cho rằng cần siết chặt hơn nữa công tác kiểm soát việc xây dựng, vận hành các dự án chung cư mini là rất cần thiết. Bởi hiện nay số lượng chung cư mini đang hoạt động là rất lớn sau hơn chục năm cho phép tồn tại. Bên cạnh đó, chúng ta phải thừa nhận đây là một sản phẩm đặc trưng của kinh tế thị trường, quá trình đô thị hóa, dân số gia tăng nhanh và áp lực về nhà ở… Vì vậy, pháp luật không thể cấm được, nên tốt nhất là chúng ta cần có giải pháp để kiểm soát và quản lý nó một cách chặt chẽ” – chuyên gia về quản lý đô thị, thạc sĩ, KTS Trần Tuấn Anh nhìn nhận.

Ở khía cạnh khác, chuyên gia Trần Huy Ánh cho rằng, việc UBND TP Hà Nội yêu cầu kiểm soát chặt chẽ hơn quy định về quy chuẩn, tiêu chuẩn diện tích để xe, khu vực sạc điện cho xe diện ở các dự án chung cư mini cho thấy chính quyền TP đã có sự quan tâm hơn đối với loại hình sản phẩm nhà ở này, bởi hiện nay xu thế sử dụng phương tiện giao thông thân thiện với môi trường đang được tất cả các quốc gia trên thế giới, không chỉ riêng Việt Nam đặc biệt quan tâm.

“Nhưng theo tôi, sâu xa hơn của vấn đề này là cần sự vào cuộc của các cơ quan quản lý từ T.Ư, bởi đang có rất nhiều sản phẩm pin, ắc quy giả tràn lan trên thị trường mà chưa được kiểm soát chặt chẽ. Những sản phẩm kém chất lượng này cũng là một trong nguyên nhân chính gây cháy nổ, thời gian qua rất nhiều vụ cháy nổ thương tâm liên quan đến chập điện trong quá trình sạc xe điện. Vì vậy, cần sớm loại bỏ những sản phẩm kém chất lượng này ra khỏi cộng đồng dân cư, chúng ta không thể an toàn nếu như hàng ngày cứ phải sống bên cạnh những “quả bom cháy” như vậy được” – chuyên gia Trần Huy Ánh phân tích.

Các chuyên gia đều chung quan điểm rằng, những sự cố trong quá trình vận hành, sử dụng chung cư mini một phần trách nhiệm thuộc về các chủ đầu tư, vì lợi nhuận bất chấp sự an nguy của cộng đồng khi xây dựng không đúng quy chuẩn, tiêu chuẩn, vượt tầng, vượt mật độ xây dựng… Nhưng bên cạnh đó, nếu cơ quan chức năng cơ sở làm việc đúng chức trách, xử lý triệt để khi sai phạm xảy ra và công tác kiểm soát được thực hiện thường xuyên, chặt chẽ thì không đến nỗi xảy ra những sự việc đáng tiếc như thế.