Chùa Hương Tích Điểm nhấn văn hóa du lịch tâm linh nổi bật của tỉnh Hà Tĩnh

VHDN:  Vừa qua, Uỷ ban nhân dân tỉnh Hà Tĩnh long trọng tổ chức “Lễ khai hội Chùa Hương, mở đầu năm Du lịch Hà Tĩnh 2023”. Đây là điểm nhấn văn hóa du lịch tâm linh nổi bật của tỉnh năm 2023.

Lễ hội chùa Hương Tích được bắt đầu từ sau tết Nguyên Đán kéo dài cho đến hết tháng 3 âm lịch. Hội chính được tổ chức vào ngày 18/02 âm lịch hàng năm, là ngày công chúa Diệu Thiện hóa Phật. Lễ hội đã trở thành nét văn hóa truyền thống của người dân Can Lộc, Hà Tĩnh nói chung và du khách phật tử gần xa nói riêng. Hàng năm, lễ khai hội chùa Hương Tích được lựa chọn là sự kiện mở đầu năm du lịch Hà Tĩnh với nhiều hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể thao dân gian truyền thống được tổ chức quy mô, hấp dẫn, góp phần giới thiệu, quảng bá về tiềm năng, lợi thế khu di tích danh thắng cấp quốc gia Chùa Hương – Núi Hồng đến với bạn bè, du khách trong và ngoài nước. Là dịp để tăng cường hơn nữa quảng bá những giá trị văn hóa và vẻ đẹp của quần thể di tích chùa Hương Tích đến bạn bè khắp cả nước, đồng thời kết nối với các đơn vị lữ hành xúc tiến các tour, tuyến trong tương lai.

Chùa Hương Tích tọa lạc trên lưng chừng đỉnh Hương Tích, một trong những ngọn núi đẹp nhất của dãy Hồng Lĩnh (thuộc xã Thiên Lộc, huyện Can Lộc, tỉnh Hà Tĩnh).

Sau 2 năm gián đoạn vì Dịch Covid-19, lễ hội chùa Hương Tích kỳ vọng sẽ mở đầu một năm thắng lợi của Du lịch Hà Tĩnh. Theo Kế hoạch số 4761/KH-BTC ngày 20/12/2022 của UBND huyện Can Lộc, lễ khai hội và hoạt động du lịch chùa Hương Tích năm 2023 sẽ bắt đầu vào ngày 27/1/2023 (tức ngày 6 tháng Giêng năm Quý mão) đến giữa tháng 5/2023. Trong đó, huyện Can Lộc sẽ phối hợp với Sở Văn hóa -Thể thao &Du lịch tổ chức lễ khai hội chùa Hương Tích, gắn với mở đầu năm du lịch Hà Tĩnh 2023, diễn ra vào ngày 27/1/2023 (mồng 6 tháng Giêng); phối hợp với Ban Trị sự Phật giáo huyện, Ban Quản lý Khu du lịch chùa Hương Tích cùng xã Thiên Lộc tổ chức lễ Khánh đản Quán thế âm bồ tát vào ngày 9/3/2023 (tức ngày 18/2 âm lịch). Không gian lễ hội kéo dài từ Hạ Vàng (Quốc lộ 1A) qua xã Thiên Lộc đến Chùa Thượng, với nhiều chương trình với nhiều hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể thao đặc sắc như: Ca, múa, nhạc, thi đấu bóng chuyền nam, chạy, leo núi, tranh tài giải vật cổ truyền, đua thuyền, đẩy gậy, kéo co, chọi gà, bịt mắt bắt vịt, hội thi mâm ngũ quả… Mùa lễ hội chùa Hương Tích xuân Quý Mão năm 2023, dự kiến sẽ có hàng nghìn du khách tham gia trẩy hội.

Ông Võ Thành Chung – Trưởng BQL KDL chùa Hương Tích chia sẻ thêm: Thực hiện chỉ đạo của các cấp, ngành nhằm xây dựng chùa Hương Tích trở thành điểm đến trọng điểm trong chiến lược phát triển du lịch của tỉnh, bên cạnh nỗ lực xúc tiến quảng bá, xúc tiến kêu gọi các tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp đầu tư tôn tạo, phát huy giá trị di sản văn hóa Chùa Hương, xây dựng hạ tầng du lịch, dịch vụ ngày càng đáp ứng tốt hơn nhu cầu văn hóa tâm linh, xứng tầm với tiềm năng lợi thế của vùng “Hoan Châu đệ nhất danh lam”, kết nối các đơn vị lữ hành thực hiện tour, tuyến…;  trong thời gian qua, chúng tôi còn quán triệt các đơn vị kinh doanh cùng quyết tâm chuyên nghiệp hóa trong cách làm, để điểm đến ngày càng thu hút và đáp ứng nhu cầu của du khách.

Chùa Hương Tích là một trong những ngôi chùa có lịch sử lâu đời nhất tại Việt Nam có niên đại hàng nghìn năm. Tương truyền, chùa được xây dựng từ thế kỷ XIII vào thời nhà Trần. La Sơn phu tử Nguyễn Thiếp từng nhắc đến lịch sử hình thành của chùa qua 2 câu thơ “Hương Tích Trần Triều – Hồng Sơn đệ nhất phong” (Hương Tích ngôi chùa đời Trần – Dựng trên ngọn núi đẹp nhất Ngàn Hống).

Các vua Lê – chúa Trịnh quê vùng Thanh Hóa nên các phi tần, mỹ nữ đa số được chọn tuyển ở miền Hoan Châu. Hằng năm, các cung phi, cung nữ thường trẩy hội chùa Hương bằng đường thủy qua cửa Hội Thống (gần Cửa Lò ngày nay). Dù đã bố trí lính lệ bảo vệ, phục dịch dọc đường; chúa Trịnh vẫn lo lắng nên lệnh cho xây chùa Hương Tích thứ hai ở Hà Tây mà thờ vọng để các cung tần đi trẩy hội gần và dễ quản lý hơn. Chùa Hương Hà Tây chỉ cách Hà Nội khoảng 60km, còn chùa Hương Hà Tĩnh hơn 300km.

Hệ thống Cáp Treo giúp du khách rút ngắn thời gian hành trình từ khu đón tiếp đến vãn cảnh chùa.

Chùa Hương Tích hay Hương Tích cổ tự, nghĩa là chùa Thơm, được mệnh danh Hoan Châu đệ nhất danh thắng, xếp vào hàng 21 thắng cảnh nước Nam xưa. Chùa ở độ cao 650m, trên lưng chừng đỉnh Hương Tích, một trong những ngọn núi đẹp nhất của dãy Hồng Lĩnh (Thiên Lộc, Can Lộc, Hà Tĩnh). Chùa được chạm khắc vào Anh Đỉnh – một trong chín đỉnh đồng lớn đặt ở Đại Nội Huế từ năm 1936. Hỏa hoạn năm 1885 đã thiêu hủy phần lớn các công trình và hiện vật, chỉ sót lại vài kiến trúc đơn lẻ, gạch lát thời Trần, quả chuông thời Lê. Năm 1901, chùa được Đào Tấn, ông tổ ngành Tuồng cổ và là Tổng đốc An Tĩnh xây dựng lại. Các công trình kiến trúc như đền, am, chùa được khởi tạo, trả lại dáng vẻ nguyên xưa. Tiếc là Phật phả và Bia ký không còn nên sử liệu về chùa Hương Tích khởi công xây dựng chính xác vào ngày tháng không có, chỉ phỏng đoán năm, dưới thời nhà Trần, cùng tuổi với chùa Yên Tử ở Quảng Ninh. Khác với nhiều chùa khác, Hương Tích cổ tự là cả quần thể di tích văn hóa tôn giáo. Có chùa thờ Phật, đền thờ Thần, có đền mang tín ngưỡng nông nghiệp và thờ mẫu. Quần thể chùa chia làm ba phần chính: Thượng điện, đền Thiên Vương và am Thánh Mẫu. Theo truyền thuyết, am Thánh Mẫu là nơi Công chúa Diệu Thiện, con vua Trang Vương, tu hành và hóa Phật Quan Âm. Kiến thúc thuần Việt, từ bậc thang đá đến tường và mái ngói đều có rêu phong, chứng tích của thời gian lưu lạc. Xung quanh chùa còn nhiều cảnh quan như động Tiên Nữ, am Phun Mây, miếu Cô, suối Tiên Tắm, khe Quỷ Khóc… Chùa Hương Tích gắn liền với những truyền thuyết vua Hùng tìm đất đóng đô và 99 con Phụng Hoàng, về Ông Đùng xếp 99 ngọn núi để cưới Bà Đùng và nhiều di tích trên núi Hồng Lĩnh.

                                                            Khánh Nguyên